TỔNG QUAN LÂM SÀNG VÀNG DA Ở TRẺ SƠ SINH

Elsevier Point of Care. Cập nhật ngày 25 tháng 2 năm 2025. Bản quyền Elsevier BV.

Dịch và chú giải: Ths.Bs Lê Đình Sáng

I. HÀNH ĐỘNG KHẨN CẤP

Mức bilirubin tiếp cận mức cần thay máu hoặc mức bilirubin tăng nhanh là một cấp cứu y tế cần được điều tra và điều trị ngay lập tức³
Bất kỳ dấu hiệu lâm sàng nào của nhân vàng là một cấp cứu y tế đòi hỏi phải thay máu³

II. ĐIỂM CHÍNH

Vàng da sinh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh và là do quá trình đào thải bilirubin chưa trưởng thành kết hợp với tải lượng bilirubin tương đối cao
Thường không cần điều trị ngoài việc cải thiện hỗ trợ dinh dưỡng và đảm bảo thải bilirubin thông qua đủ lượng phân và nước tiểu
Trẻ bú mẹ hoàn toàn thường có một mức độ vàng da sinh lý nào đó
Vàng da bệnh lý hoặc vàng da nặng là vàng da có nguyên nhân bệnh lý nền. Vàng da bệnh lý đòi hỏi theo dõi và điều trị tích cực để ngăn ngừa bệnh não bilirubin không hồi phục (nhân vàng); nghi ngờ nguyên nhân bệnh lý của tăng bilirubin máu với:
- Vàng da xuất hiện trong 24 giờ đầu đời¹
- Mức bilirubin cao hơn 12 đến 15 mg/dL ở trẻ sơ sinh đủ tháng khỏe mạnh²
- Tăng bilirubin máu cần chiếu đèn
- Tăng bilirubin máu kéo dài hoặc tăng bilirubin liên hợp
Đánh giá tất cả trẻ sơ sinh về vàng da ít nhất mỗi 12 giờ trong thời gian nằm viện và xét nghiệm mức bilirubin huyết thanh toàn phần hoặc mức bilirubin qua da cho bất kỳ trẻ nào có dấu hiệu lâm sàng của vàng da¹ ³
Lấy ít nhất một xét nghiệm mức bilirubin huyết thanh toàn phần hoặc mức bilirubin qua da cho tất cả trẻ sơ sinh trong 72 giờ đầu đời hoặc trước khi xuất viện⁴
Vẽ mức bilirubin trên biểu đồ dự đoán¹ ⁴ để xác định xem có cần điều trị hay không và, nếu không cần can thiệp ngay lập tức, để xác định mức độ nguy cơ tăng bilirubin máu nặng và tần suất theo dõi⁴
Điều tra xét nghiệm được chỉ định cho bất kỳ trẻ nào có tăng bilirubin máu kéo dài hoặc nặng cần điều trị⁴
- Bao gồm, tối thiểu, mức bilirubin phân đoạn, nhóm máu, xét nghiệm kháng globulin trực tiếp (Coombs), và công thức máu với phết máu ngoại vi⁵
- Yêu cầu điều tra khác khi có chỉ định dựa trên diễn biến lâm sàng, tiền sử gia đình, các phát hiện khám thực thể, và tiền sử mẹ và tiền sản
Các lựa chọn điều trị chính cho tăng bilirubin máu bao gồm chiếu đèn và thay máu⁶
Theo dõi chặt chẽ tất cả trẻ sơ sinh trong tuần đầu đời cho đến khi việc cho ăn được thiết lập tốt và mức bilirubin đang giảm

Lược đồ tóm tắt chẩn đoán và xử trí vàng da sơ sinh. Vẽ hình: Bs Lê Đình Sáng

III. CÁC ĐIỂM CẦN CHÚ Ý

Xác định mức bilirubin dựa trên mức độ vàng da trong khám thực thể là không chính xác. Lấy xét nghiệm bilirubin nếu thấy vàng da trong khám thực thể⁷
Ở trẻ có da sẫm màu, vàng da đặc biệt khó phát hiện trong khám thực thể, và việc chỉ sử dụng khám thực thể có thể dẫn đến bỏ sót tăng bilirubin máu⁵
Phải điều tra nguyên nhân không sinh lý của bất kỳ vàng da nào xuất hiện trong vòng 24 giờ sau sinh và bất kỳ vàng da nào liên quan đến tăng bilirubin liên hợp
Ở trẻ được xuất viện trong 24 giờ đầu đời, sắp xếp đánh giá lâm sàng vàng da giữa ngày 2 và 3 của cuộc đời và lần nữa sau tuần đầu tiên để đánh giá tăng bilirubin máu và giảm cân quá mức⁴

THUẬT NGỮ

I. LÀM RÕ TRÊN LÂM SÀNG

Vàng da lâm sàng ở trẻ sơ sinh là sự tích tụ bilirubin có thể phát hiện được ở da và niêm mạc
Vàng da sinh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhưng tăng bilirubin máu đáng kể phân biệt mức độ vàng da cần điều trị để ngăn ngừa nhân vàng (bệnh não bilirubin không hồi phục)

II. PHÂN LOẠI

1. Vàng da sinh lý

Tích tụ bilirubin không liên hợp (gián tiếp) ở da và niêm mạc của trẻ sơ sinh khỏe mạnh mà thường không cần điều trị²
Trẻ khỏe mạnh có tải lượng bilirubin tăng (từ khối lượng hồng cầu lưu thông tăng và tuổi thọ hồng cầu ngắn hơn) kết hợp với khả năng đào thải bilirubin giảm trong 1 đến 2 tuần đầu đời (hoạt động glucuronosyltransferase của trẻ đủ tháng khoảng 1% hoạt động của người lớn)⁷
Nói chung, mức bilirubin tăng trong những ngày đầu sau sinh và ổn định ở 3 đến 5 ngày, tùy thuộc vào tuổi thai⁸
Trẻ bú mẹ có nguy cơ cao hơn 3 đến 6 lần đối với tăng bilirubin máu sinh lý sớm quá mức (hơn 12 mg/dL) hoặc tăng bilirubin máu nặng (hơn 15 mg/dL) so với trẻ bú sữa công thức²
- Vàng da do bú mẹ
  - Thứ phát do chậm đi cầu phân su và tổng thể tích dịch thấp hơn liên quan đến bú mẹ
  - Tự giới hạn; giải quyết trong tuần đầu đời khi nguồn sữa mẹ và thói quen bú của trẻ được thiết lập
- Vàng da sữa mẹ

Khoảng một phần ba trẻ bú mẹ có vàng da sinh lý kéo dài sau 2 tuần tuổi³
Thường xuất hiện sau ngày 3 của đời sống, đạt đỉnh vào khoảng ngày 6 đến 14 và giảm dần trong 1 đến 3 tháng tiếp theo
Nguyên nhân chưa được hiểu đầy đủ, nhưng β-glucuronidase có thể làm tăng hấp thu bilirubin ở ruột (so với sữa công thức, có tác dụng ức chế tuần hoàn gan-ruột của bilirubin)² ⁹
Giảm nồng độ bilirubin 2 đến 5 mg/dL/ngày được ghi nhận nếu ngừng cho bú do mức bilirubin tăng đáng kể, nhưng thường xuyên ngừng cho bú không được khuyến cáo⁶ ⁹
Mức bilirubin liên quan đến bú mẹ hoàn toàn có thể lên đến 20 mg/dL nhưng không phải lúc nào cũng cần chiếu đèn

2. Tuổi thai là yếu tố dự đoán quan trọng của vàng da, chủ yếu do sự trưởng thành của các enzyme gan¹⁰

Trẻ đủ tháng
- Lên đến 84% trẻ đủ tháng phát triển vàng da¹¹ ¹²
- Bilirubin đạt đỉnh ở ngày 3 đến 5 của đời sống, với mức trung bình 6 mg/dL
- Vàng da trung bình (mức bilirubin cao hơn 12 mg/dL) xảy ra ở khoảng 12% trẻ bú mẹ và 4% trẻ bú sữa công thức⁶
- Hầu như không có trẻ sơ sinh sau đủ tháng nào sẽ phát triển vàng da¹⁰
Trẻ sinh non
- Khoảng 80% trẻ sinh non và gần như tất cả trẻ có cân nặng thấp và rất thấp khi sinh phát triển vàng da⁹ ¹² ¹³ ¹⁴
- Đạt đỉnh ở ngày 5 đến 7 của đời sống
- Trẻ sinh non có nguy cơ cao hơn đối với nhân vàng và được điều trị tích cực hơn với chiếu đèn mặc dù mức đỉnh bilirubin huyết thanh trung bình thấp hơn
- Nói chung không được phân loại là có vàng da sinh lý mặc dù trong nhiều trường hợp không có nguyên nhân có thể xác định được cho tăng bilirubin máu (ngoài tình trạng sinh non)

3. Vàng da bệnh lý (không sinh lý)

Định nghĩa là vàng da cần điều trị và thứ phát do tan máu, nhiễm trùng huyết, tích tụ máu ngoài mạch, đa hồng cầu, bất thường tuần hoàn gan-ruột, bất thường giải phẫu của gan, rối loạn nội tiết hoặc chuyển hóa, hoặc các nguyên nhân bệnh lý khác²
Được xác định bởi bất kỳ yếu tố nào sau đây:
- Tăng bilirubin máu ở trẻ sơ sinh
  - Mức bilirubin đạt ngưỡng điều trị trên biểu đồ tăng bilirubin máu⁹ ⁴
  - Tốc độ tăng mức bilirubin cao (ví dụ, vượt qua các bách phân vị trên biểu đồ)⁹
  - Tăng bilirubin liên hợp (trực tiếp) (mức bilirubin cao hơn 1,0 mg/dL hoặc cao hơn 17 μmol/L, hoặc hơn 15% tổng bilirubin)¹⁵
- Tăng bilirubin máu nặng ở trẻ sơ sinh
  - Mức bilirubin đặt trẻ vào nguy cơ bệnh não bilirubin (nhân vàng) theo biểu đồ dựa trên tuổi sau sinh⁹
  - Mức bilirubin huyết thanh toàn phần cao hơn 20 mg/dL¹²
  - Lên đến 5% trẻ đủ tháng khỏe mạnh với mức bilirubin huyết thanh toàn phần cao hơn 30 mg/dL phát triển bệnh não bilirubin cấp tính (nhân vàng)¹²
- Vàng da khởi phát sớm (xuất hiện trong 24 giờ đầu)⁶
  - Tăng bilirubin máu trong 24 giờ đầu đời thường là hậu quả của tan máu³
  - Cần kiểm tra
  - Khả năng trẻ cần điều trị là cao
- Vàng da kéo dài³
  - Vàng da có thể nhìn thấy sau 2 tuần tuổi ở trẻ đủ tháng (3 tuần ở trẻ sinh non)³
  - Hầu hết các trường hợp là do tăng bilirubin không liên hợp thứ phát liên quan đến bú mẹ³

III. CHẨN ĐOÁN

1. Biểu hiện lâm sàng

a. Tiền sử

Da hoặc mắt vàng có thể được báo cáo bởi cha mẹ
60% trẻ sơ sinh phát triển vàng da; 2% cần điều trị⁴
Tiền sử đi tiểu, đi cầu có thể cung cấp thông tin hỗ trợ:
- Tần suất và màu sắc phân
  - Mong đợi 3 đến 4 lần đi cầu mỗi ngày ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh⁹
  - Chậm thải phân su, chứa hàm lượng bilirubin cao, làm tăng nguy cơ vàng da sinh lý
  - Phân nhạt màu là dấu hiệu của tăng bilirubin liên hợp (trực tiếp)
- Tần suất và màu sắc nước tiểu
  - Mong đợi 4 đến 6 lần đi tiểu mỗi ngày ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh, đủ nước⁹
  - Nước tiểu sẫm màu là dấu hiệu của tăng bilirubin trực tiếp
Triệu chứng của mức bilirubin rất cao bao gồm buồn ngủ hoặc lờ đờ và khóc the thé
Tiền sử cho ăn có thể bao gồm các yếu tố nguy cơ cho tăng bilirubin máu (ví dụ, không đủ lượng ăn, bú mẹ)
Tiền sử tiền sản của mẹ có thể gợi ý các nguyên nhân tiềm ẩn, như sau:
- Nhóm máu mẹ, tình trạng yếu tố Rh, và sự hiện diện của hiệu giá kháng thể chống lại nhóm máu phụ
  - Kháng thể chống lại kháng nguyên E, c, Kell, Kidd, Duffy, và các kháng nguyên khác gây bệnh tan máu của trẻ sơ sinh³
  - Sự kết hợp của nhóm máu mẹ O với nhóm máu trẻ A, B, hoặc AB tạo ra khả năng không thích hợp
  - Sự kết hợp của tình trạng Rh âm tính của mẹ với tình trạng Rh dương tính của trẻ tạo ra khả năng không thích hợp
Tiền sử gia đình
- Các rối loạn di truyền
  - Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
  - Thalassemia
  - Bệnh hồng cầu hình cầu
- Anh chị em có tiền sử vàng da sơ sinh, chiếu đèn, hoặc thay máu

b. Khám thực thể

Dấu hiệu chung của tăng bilirubin máu sẽ cần điều trị
- Dấu hiệu thiếu máu
  - Nhợt nhạt
- Dấu hiệu của mức bilirubin rất cao
  - Lờ đờ hoặc buồn ngủ
  - Bề ngoài ốm yếu
  - Giảm trương lực cơ, bú kém, hoặc phản xạ Moro chậm
- Vàng da

Trở nên hiển thị có thể nhìn thấy được ở trẻ sơ sinh khi mức bilirubin từ 5 đến 7 mg/dL⁷
Ước tính mức bilirubin cụ thể bằng mắt thường là không chính xác⁷
Vàng màu của kết mạc và nướu; vàng màu của da rõ hơn khi ấn nhẹ
- Việc kiểm tra các vùng này đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt cho những trẻ có da sẫm màu và trẻ sinh non, ở những trẻ này dấu hiệu vàng da có thể khó thấy hơn³ ¹⁶
- Vàng kết mạc mắt có thể là dấu hiệu duy nhất của vàng da ở trẻ có da sẫm màu
Vàng da xuất hiện theo tiến triển từ đầu đến chân khi mức bilirubin tăng lên⁷
- Vàng da chỉ ở mặt và ngực dự đoán mức bilirubin thấp hơn 12 mg/dL⁷
- Lòng bàn tay và bàn chân là những vùng cuối cùng bị ảnh hưởng
  - Nói chung, sự xuất hiện vàng ở lòng bàn tay và bàn chân tương quan với mức độ vàng da cao hơn, mặc dù ước tính mức độ cụ thể là không chính xác²
Thuật ngữ “vàng củng mạc” thường được sử dụng là một thuật ngữ sai; bilirubin tích tụ trong kết mạc, không phải củng mạc¹⁷ ¹⁸
Trong bệnh viện sau khi sinh, đảm bảo rằng trẻ sơ sinh được đánh giá về vàng da có thể nhìn thấy bởi một bác sĩ có kinh nghiệm ít nhất mỗi 8 đến 12 giờ⁹

IV. NGUYÊN NHÂN VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ

1. Nguyên nhân

a. Quá trình sinh lý

Xuất hiện với vàng da sau 24 giờ đầu đời ở những trẻ sơ sinh khỏe mạnh và phát triển tốt³
Trạng thái sinh lý bình thường ở trẻ sơ sinh, những trẻ có tải lượng bilirubin tăng cao và khả năng sinh lý giảm để đào thải bilirubin trong tuần đầu tiên của cuộc sống
Ở một số trẻ, bú mẹ có thể là yếu tố góp phần
- Vàng da do bú mẹ
  - Bắt đầu trong 2 đến 4 ngày đầu đời, liên quan đến giảm lượng calo và chất lỏng hấp thu
  - Tự giới hạn; giải quyết trong tuần đầu đời khi nguồn sữa mẹ và thói quen cho ăn của trẻ được thiết lập
  - Ảnh hưởng 13% trẻ bú mẹ khỏe mạnh và phát triển tốt
- Vàng da sữa mẹ
  - Bắt đầu trong 2 tuần đầu đời
  - Các thành phần bình thường của sữa mẹ (ví dụ, β-glucuronidase) có thể góp phần bằng cách tăng hấp thu bilirubin ở ruột²
  - Tự khỏi sau 1 đến 3 tháng
  - Ảnh hưởng 2% trẻ bú mẹ sau tuần đầu tiên của cuộc sống

b. Quá trình bệnh lý

Nguyên nhân của tăng bilirubin không liên hợp (gián tiếp)
- Tan máu
  - Bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch của trẻ sơ sinh
    - Kháng nguyên Rh
    - Kháng nguyên ABO
    - Kháng nguyên nhóm máu phụ
  - Bệnh hồng cầu hình cầu và các khiếm khuyết màng hồng cầu khác
  - Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
  - Thiếu pyruvate kinase
  - Nhiễm trùng huyết
  - Đông máu nội mạch lan tỏa
  - Thalassemia
  - Đa hồng cầu
    - Chậm phát triển trong tử cung
    - Truyền máu song sinh
    - Kẹp dây rốn chậm (dữ liệu mâu thuẫn về việc liệu điều này có làm tăng nguy cơ hay không)¹⁹ ²⁰
    - Truyền máu thai-mẹ
    - Tiểu đường mẹ (thai kỳ hoặc mạn tính)
  - Máu ngoài mạch máu
    - Bầm tím hoặc u máu dưới màng cứng
    - Xuất huyết phổi, não, hoặc trong ổ bụng
    - Nuốt máu của mẹ
  - Tăng tuần hoàn gan-ruột
    - Hẹp môn vị
    - Tắc ruột
    - Xơ nang
    - Bệnh Hirschsprung
  - Rối loạn nội tiết hoặc chuyển hóa
    - Suy giáp
    - Suy tuyến yên
    - Suy thượng thận
    - tăng Galactose máu, tăng Tyrosine máu, hoặc tăng methionine máu
  - Khiếm khuyết glucuronosyltransferase
    - Bệnh Gilbert
    - Hội chứng Crigler-Najjar
  - Thuốc làm thay thế bilirubin từ albumin
    - Sulfonamides
    - Erythromycin
    - Ceftriaxone
    - Moxalactam
    - Ibuprofen
- Nguyên nhân của tăng bilirubin liên hợp (trực tiếp)²¹
  - Bệnh tế bào gan
    - Nhiễm trùng trong tử cung
      - TORCH: toxoplasmosis, các tác nhân khác, rubella, cytomegalovirus, herpes simplex
      - Parvovirus B19
      - Virus viêm gan
    - Ngạt chu sinh/thiếu máu cục bộ gan
    - Dinh dưỡng tĩnh mạch kéo dài¹⁵ ²²
    - Ứ mật trong gan tiến triển có tính gia đình¹⁵
  - Bất thường đường mật
    - Teo đường mật; nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh lý đường mật tắc nghẽn ở trẻ nhỏ¹⁵ ²²
    - U nang ống mật¹⁵
    - Thủng ống mật tự phát
    - Ứ mật sơ sinh vô căn
    - Hội chứng Alagille của thiểu sản đường mật trong gan¹⁵
  - Rối loạn chuyển hóa
    - Thiếu alpha1-antitrypsin¹⁵
    - Xơ nang¹⁵
    - tăng Galactose máu, tăng Tyrosine máu, hoặc tăng methionine máu¹⁵
  - Khác
    - Nhiễm trùng huyết do vi khuẩn¹⁵
    - Tan máu nặng
    - Thuốc
      - Aspirin
      - Corticosteroids
- Một số tình trạng có thể gây ra cả tăng bilirubin trực tiếp và gián tiếp
  - Suy giáp
  - Suy tuyến yên
  - Xơ nang
  - Tan máu nặng
  - tăng Galactose máu, tăng Tyrosine máu, hoặc tăng methionine máu
  - Thuốc
    - Erythromycin
    - Sulfisoxazole

2. Yếu tố nguy cơ và/hoặc liên quan

a. Tuổi

Tăng bilirubin máu ở trẻ sơ sinh xảy ra với tỷ lệ cao hơn ở trẻ sinh non so với trẻ đủ tháng²³

b. Giới tính

Ảnh hưởng nam nhiều hơn nữ

c. Di truyền

Anh chị em có tăng bilirubin máu sơ sinh hoặc cần chiếu đèn
Nhóm Rh, nhóm phụ, hoặc không tương hợp kháng nguyên ABO
Rối loạn di truyền
- Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase (OMIM #300908)²⁴
- tăng Galactose máu (I, III, IV) (OMIM #230400²⁵, #230350²⁶, và #618881²⁷, tương ứng)
- Thiếu alpha1-antitrypsin (OMIM #613490)²⁸
- Xơ nang (OMIM #219700)²⁹
- Bệnh Gilbert (OMIM #143500)³⁰
- Hội chứng Crigler-Najjar (OMIM #606785)³¹

d. Dân tộc/chủng tộc

Tăng bilirubin máu phổ biến hơn ở trẻ sơ sinh có nguồn gốc Á Châu, Thổ dân Mỹ, hoặc Hy Lạp⁶
Tỷ lệ nhân vàng cao hơn ở những trẻ có da sẫm màu³
Ở Hoa Kỳ, tăng bilirubin máu được chẩn đoán thường xuyên hơn ở trẻ sơ sinh người da trắng so với trẻ sơ sinh người da đen; tuy nhiên, trẻ sơ sinh người da đen có nhiều khả năng phát triển nhân vàng hơn²³

e. Các yếu tố nguy cơ/liên quan khác

Yếu tố nguy cơ phát triển tăng bilirubin máu đáng kể¹
- Tuổi thai nhỏ hơn (nguy cơ tăng với mỗi tuần thêm ít hơn 40 tuần)
- Vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh
- Tan máu từ bất kỳ nguyên nhân nào
- Trẻ có khổng lồ thứ phát do tiểu đường của mẹ
- Cha mẹ hoặc anh chị em đã từng cần chiếu đèn hoặc thay máu
- Tiền sử gia đình hoặc nguồn gốc di truyền gợi ý rối loạn hồng cầu di truyền
- Bú mẹ hoàn toàn với lượng ăn vào không tối ưu
- U máu dưới da đầu hoặc bầm tím đáng kể

Hội chứng Down
Yếu tố nguy cơ cho độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu³
- Tuổi thai nhỏ hơn 38 tuần; nguy cơ tăng theo mức độ sinh non
- Mức albumin thấp hơn 3 g/dL
- Bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch, thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase, hoặc các tình trạng tan máu khác
- Nhiễm trùng huyết
- Bất ổn lâm sàng đáng kể trong 24 giờ trước đó
Các yếu tố khác liên quan đến tăng nguy cơ vàng da
- Cân nặng sơ sinh thấp⁶
- Giảm cân quá mức sau sinh⁶
- Chậm đi phân su⁶
- Đa hồng cầu⁶
- Nhiễm trùng sơ sinh⁶
- Vỡ màng ối sớm⁶
- Tuổi mẹ lớn hơn 25 tuổi
- Tiểu đường thai kỳ của mẹ²
- Thuốc của mẹ⁶
  - Oxytocin
  - Promethazine hydrochloride
Giảm nguy cơ vàng da đáng kể bao gồm⁹
- Tuổi thai 41 tuần trở lên
- Cho ăn bình hoàn toàn
- Chủng tộc da đen (giảm tỷ lệ vàng da nhưng nguy cơ cao hơn đối với tăng bilirubin máu nặng và nhân vàng)³²
- Xuất viện sau 72 giờ

V. THĂM KHÁM CHẨN ĐOÁN

1. Công cụ chẩn đoán chính

Đánh giá bằng mắt thường tất cả trẻ sơ sinh về vàng da ít nhất mỗi 12 giờ sau khi sinh cho đến khi xuất viện; trẻ có yếu tố nguy cơ tăng bilirubin máu cần theo dõi chặt chẽ hơn¹
Ở trẻ khỏe mạnh không có vàng da rõ ràng khi khám thực thể, lấy mẫu đo bilirubin qua da hoặc bilirubin huyết thanh toàn phần ở 24 đến 72 giờ sau khi sinh hoặc trước khi xuất viện từ nhà hộ sinh (vào thời điểm sàng lọc chuyển hóa)¹ ⁴ ⁵
Đo mức bilirubin huyết thanh toàn phần (hoặc đo bilirubin qua da) càng sớm càng tốt ở những trẻ có dấu hiệu vàng da trong 24 giờ đầu đời¹
Đo bilirubin huyết thanh toàn phần nếu ước tính bilirubin qua da vượt quá hoặc trong vòng 3 mg/dL của ngưỡng điều trị chiếu đèn hoặc từ 15 mg/dL trở lên¹
- Chiếu đèn tích cực được khuyến cáo tại các ngưỡng bilirubin huyết thanh toàn phần được mô tả trong biểu đồ của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ và bảng của Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc dựa trên tuổi thai, các yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu, và tuổi tính bằng giờ của trẻ
- Theo dõi trẻ có nồng độ bilirubin huyết thanh toàn phần dưới ngưỡng chiếu đèn; khi đã ghi nhận sự giảm nồng độ bilirubin trong ít nhất 6 giờ, nguy cơ tăng bilirubin máu sau đó là thấp, và các đo lường bilirubin thêm là không cần thiết trừ khi có chỉ định do vàng da xấu đi hoặc bệnh cấp tính¹
- Vẽ mức bilirubin huyết thanh toàn phần của tất cả trẻ sơ sinh trên biểu đồ dự đoán hoặc bảng (dựa trên tuổi tính bằng giờ) để xác định nhu cầu chiếu đèn hoặc chăm sóc tăng cường¹
Điều tra thêm cho trẻ cần chiếu đèn bao gồm:¹
- Hemoglobin, hematocrit, hoặc công thức máu
- Xét nghiệm kháng globulin trực tiếp và nhóm máu cho các bệnh nhân sau:¹
  - Trẻ có mẹ có kết quả sàng lọc kháng thể dương tính
  - Trẻ có mẹ có nhóm máu O bất kể tình trạng Rh
  - Trẻ có mẹ là Rh(D) âm tính
  - Nhóm máu ABO và tình trạng Rh ở trẻ sơ sinh có mẹ có nhóm máu ABO hoặc tình trạng Rh không xác định⁴
- Hoạt động glucose-6-phosphate dehydrogenase
- Carbon monoxide cuối thì thở ra, hiệu chỉnh theo carbon monoxide trong môi trường¹
Xét nghiệm cấp cứu thêm cho trẻ đáp ứng tiêu chí cần tăng cường chăm sóc hoặc thay máu (tức là, nồng độ bilirubin rất cao hoặc tăng nhanh; ngưỡng bilirubin huyết thanh toàn phần cho tăng cường chăm sóc là 2 mg/dL dưới ngưỡng thay máu) bao gồm như sau:¹
- Mức bilirubin huyết thanh toàn phần (mỗi 2 giờ)
- Mức albumin
- Bilirubin phân đoạn (toàn phần và trực tiếp hoặc liên hợp)
- Công thức máu
- Hóa học huyết thanh
- Nhóm máu và phản ứng chéo cho khả năng truyền máu
- Nghiên cứu enzyme hồng cầu và điện di hemoglobin³ ³³
- Sàng lọc nhiễm trùng: phân tích nước tiểu và cấy nước tiểu, phân tích dịch não tủy và cấy, phân để làm xét nghiệm virus có thể được chỉ định dựa trên phát hiện lâm sàng
Các điều tra thêm cần xem xét cho trẻ có vàng da kéo dài (quá 2 đến 3 tuần)³
- Lấy nồng độ bilirubin toàn phần và trực tiếp (hoặc liên hợp) cho trẻ có vàng da kéo dài ở 3 đến 4 tuần tuổi (bú mẹ) hoặc 2 tuần tuổi (bú sữa công thức)¹
- Đảm bảo sàng lọc chuyển hóa sơ sinh thông thường đã được thực hiện; xem lại kết quả để tìm suy giáp bẩm sinh, tăng Galactose máu, và tăng Tyrosine máu¹⁶
- Các nghiên cứu khác cần xem xét khi có chỉ định lâm sàng (dựa trên tiền sử và phát hiện khám thực thể) bao gồm:
  - Công thức máu với phết máu ngoại vi
  - Xét nghiệm kháng globulin trực tiếp cộng với nhóm máu ABO và tình trạng Rh nếu nhóm máu và Rh của mẹ không xác định
  - Phân tích nước tiểu và cấy nước tiểu
  - Xét nghiệm đồng sulfate nước tiểu (ví dụ, Clinitest) để tìm chất khử
  - Các xét nghiệm thứ cấp cần xem xét bao gồm:
    - Hoạt động galactose 1-phosphate uridyltransferase của hồng cầu
    - Xét nghiệm chức năng gan
    - Xét nghiệm alpha1-antitrypsin và kiểu hình
    - Trypsin phản ứng miễn dịch
    - Sàng lọc DNA xơ nang
    - Mức cortisol huyết tương
    - Sàng lọc axit amin huyết thanh
    - Các nghiên cứu tuyến giáp
Tăng bilirubin trực tiếp hoặc liên hợp gợi ý khả năng ứ mật¹ ³ ²¹ ³⁴
- Lấy các xét nghiệm sau nếu chưa thực hiện:
  - Phân tích nước tiểu và cấy nước tiểu để đánh giá nhiễm trùng đường tiết niệu; xem xét đánh giá nhiễm trùng huyết
  - Xét nghiệm chức năng gan và xét nghiệm đông máu (ví dụ, thời gian prothrombin với INR, thời gian thromboplastin từng phần) để đánh giá bệnh gan và thiếu vitamin K
  - Điện giải và glucose để sàng lọc rối loạn chuyển hóa
- Lấy siêu âm gan để đánh giá bệnh tế bào gan và tắc nghẽn đường mật có thể sửa chữa bằng phẫu thuật
- Lấy hình ảnh bài tiết gan-mật để đánh giá tắc nghẽn đường mật
- Điều tra thêm được xác định bởi các phát hiện trên đánh giá ban đầu; điều tra thêm cho các nguyên nhân khác (ví dụ, di truyền, chuyển hóa, nhiễm trùng) có thể được chỉ định
Hướng dẫn có sẵn để hỗ trợ chẩn đoán bao gồm:
- Hướng dẫn của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (cập nhật 2022)¹ ⁹ ³⁵
- Hướng dẫn NICE 2010 (cập nhật 2023)¹⁶
- Hướng dẫn của Canada 2007 (xác nhận lại 2018)⁴
- Hiệp hội Bắc Mỹ về Tiêu hóa, Gan, và Dinh dưỡng Nhi khoa và Hiệp hội châu Âu về Tiêu hóa, Gan, và Dinh dưỡng Nhi khoa (cập nhật 2017)²¹

2. Xét nghiệm

a. Bilirubin huyết thanh toàn phần

Mẫu mao mạch hoặc tĩnh mạch đều chấp nhận được; dữ liệu kết quả dựa trên các mẫu máu mao mạch toàn phần⁹
Có thể được báo cáo bằng µmol/L hoặc mg/dL; nhân mg/dL với 17,1 để chuyển đổi thành µmol/L³⁶
Vàng da có thể nhìn thấy ở trẻ sơ sinh khi mức bilirubin toàn phần cao hơn 5 đến 7 mg/dL⁷
Vẽ mức bilirubin tĩnh mạch hoặc mao mạch toàn phần trên biểu đồ điều trị thích hợp để hướng dẫn xét nghiệm và điều trị thêm⁴
Lấy mẫu tĩnh mạch để xác nhận mức bilirubin mao mạch tăng cao không được khuyến cáo vì thực hành này làm trì hoãn điều trị⁹
- Dữ liệu về sự khác biệt giữa các đo lường bilirubin toàn phần mao mạch và tĩnh mạch là mâu thuẫn⁹

b. Bilirubin liên hợp (trực tiếp)

Bất thường nếu mức bilirubin trực tiếp tuyệt đối là 1,05 đến 1,46 mg/dL (18 đến 25 µmol/L) trở lên³ ⁴
Bất thường nếu mức liên hợp cao hơn 15% đến 20% của bilirubin toàn phần⁴ ¹⁵
Tăng bilirubin liên hợp (trực tiếp) luôn do nguyên nhân bệnh lý
- Nguyên nhân tiềm ẩn: nhiễm trùng TORCH (toxoplasmosis, các tác nhân khác, rubella, cytomegalovirus, herpes simplex), ứ mật do dinh dưỡng tĩnh mạch, viêm gan sơ sinh, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng đường tiết niệu, teo đường mật, xơ nang, hoặc các rối loạn chuyển hóa bẩm sinh (ví dụ, tăng Galactose máu, tăng Tyrosine máu)⁵

c. Nhóm máu và tình trạng Rh

Lấy để xác định xem nguyên nhân của tăng bilirubin máu có phải là quá trình tan máu đồng chủng miễn dịch ABO/Rh không
Nếu có sự không tương hợp, ngưỡng theo dõi và điều trị thấp hơn dựa trên biểu đồ điều trị tăng bilirubin máu

d. Xét nghiệm kháng globulin trực tiếp (Coombs)

Lấy cho tất cả trẻ có vàng da sinh ra từ các bà mẹ có nhóm máu O hoặc tình trạng Rh âm tính⁴
Lấy cho trẻ có tăng bilirubin máu trong vùng trung gian cao trên biểu đồ dự đoán nguy cơ (Hướng dẫn của Hiệp hội Nhi khoa Canada, Hình 1)⁴
Kết quả dương tính chỉ ra sự hiện diện của tan máu bằng cách xác định các hồng cầu bào thai sơ sinh được bao phủ bởi immunoglobulin. Tuy nhiên, giải thích kết quả trong bối cảnh lâm sàng:
- Với bệnh ABO, kết quả xét nghiệm Coombs có thể chỉ dương tính yếu hoặc âm tính với các dấu hiệu lâm sàng của bệnh đáng kể
- Với bệnh tan máu Rh, kết quả xét nghiệm Coombs có thể dương tính mạnh mà không có dấu hiệu đáng kể của tan máu
- Kết quả dương tính yếu giả có thể xảy ra trong bối cảnh dự phòng anti-D trước sinh ở bệnh nhân Rh âm tính³
- Kết quả xét nghiệm dương tính không dự đoán mức độ nặng của vàng da³
- Kết quả xét nghiệm âm tính không loại trừ tan máu có ý nghĩa lâm sàng³
Kết quả dương tính kích hoạt những điều sau:
- Hạ thấp ngưỡng điều trị tăng bilirubin máu
- Chỉ ra nhu cầu theo dõi chặt chẽ hơn mức bilirubin huyết thanh
- Chỉ ra nguyên nhân tan máu đồng chủng miễn dịch của vàng da

e. Hematocrit hoặc công thức máu

Lấy hematocrit để đánh giá thiếu máu
Hematocrit thấp với tan máu đáng kể

f. Phết máu ngoại vi

Lấy để đánh giá hình thái hồng cầu và mức độ tan máu
Mong đợi các hồng cầu non và/hoặc spherocytes với tan máu
Bằng chứng tan máu trên phết máu với kết quả xét nghiệm kháng globulin trực tiếp dương tính chỉ ra nguyên nhân đồng chủng miễn dịch²
Khi phết máu ngoại vi gợi ý tan máu và kết quả xét nghiệm kháng globulin trực tiếp âm tính, nguyên nhân có thể bao gồm khiếm khuyết màng và enzyme hồng cầu, thuốc, các bệnh về hemoglobin, và nhiễm trùng huyết²
Không có tan máu trên phết máu chuyển hướng xét nghiệm và chẩn đoán phân biệt sang vàng da sữa mẹ, chảy máu ngoài mạch, tiểu đường của mẹ, đa hồng cầu, suy giáp, đột biến glucuronosyltransferase (hội chứng Crigler-Najjar, bệnh Gilbert), hoặc hẹp môn vị

g. Số lượng hồng cầu lưới (reticulocyte)

Lấy để xác nhận rằng tăng bilirubin máu có liên quan đến sản xuất hồng cầu cao và rằng tủy xương đang đáp ứng thích hợp
Số lượng hồng cầu lưới cao phù hợp với quá trình tan máu; số lượng thấp chỉ ra đáp ứng tủy xương không thích hợp với tan máu hoặc thiếu máu
Tăng bilirubin không liên hợp với số lượng hồng cầu lưới bình thường phù hợp với quá trình không tan máu²
- Nguyên nhân tiềm ẩn: vàng da sinh lý, hội chứng Crigler-Najjar, bệnh Gilbert, suy giáp, nguồn máu ngoài mạch, đa hồng cầu, hoặc tăng tuần hoàn gan-ruột quá mức

h. Mức albumin⁹

Giảm albumin máu có thể chỉ ra chức năng gan xấu đi và là một yếu tố nguy cơ cho phát triển phù
Albumin là chất vận chuyển chính cho bilirubin trong máu
- Mức albumin huyết thanh thấp hơn 3 g/dL được coi là yếu tố nguy cơ cho độc tính thần kinh do bilirubin³
  - Bilirubin không liên hợp thường gắn với albumin trong máu. Bilirubin không gắn kết trong máu có thể đi qua hàng rào máu não và gây nhân vàng
  - Mức albumin càng thấp, càng nhiều bilirubin không gắn kết tự do trong máu, làm tăng nguy cơ xâm nhập qua hàng rào máu não
Tỷ lệ bilirubin huyết thanh (mg/dL) trên albumin (g/dL)³
- Tỷ lệ này phục vụ như một dấu hiệu gián tiếp cho bilirubin không gắn kết
- Giá trị tỷ lệ có thể hỗ trợ xác định nhu cầu thay máu

i. Sàng lọc thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase

Yêu cầu sàng lọc cho bất kỳ trẻ nào có tăng bilirubin máu cần điều trị mà có yếu tố nguy cơ thiếu hụt
- Tiền sử gia đình thiếu hụt⁹
- Dân tộc Địa Trung Hải, Trung Đông, Châu Phi, hoặc Đông Nam Á⁹
- Trẻ đáp ứng kém với chiếu đèn⁹
- Xem xét xét nghiệm cho tất cả trẻ có tăng bilirubin máu nặng⁴
Kết quả dương tính
- Hạ thấp ngưỡng điều trị tăng bilirubin máu
- Chỉ ra nhu cầu theo dõi chặt chẽ hơn mức bilirubin huyết thanh
- Có ý nghĩa cho gia đình và trẻ sau này trong cuộc sống
Tan máu tích cực hoặc hồng cầu rất trẻ trong tuần hoàn (ví dụ, số lượng cao các hồng cầu non) có thể nâng cao giả mức glucose-6-phosphate dehydrogenase, gây ra kết quả không chính xác (nghĩa là, âm tính giả)⁹
- Giá trị glucose-6-phosphate dehydrogenase bình thường ở trẻ sơ sinh có tan máu không loại trừ thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
- Lặp lại sàng lọc glucose-6-phosphate dehydrogenase ở 3 tháng tuổi nếu thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase được nghi ngờ mạnh mẽ (ví dụ, tăng bilirubin máu nặng ở trẻ da đen)⁹

3. Hình ảnh

a. Siêu âm gan và túi mật

Lấy trong các trường hợp tăng bilirubin liên hợp để đánh giá giải phẫu gan, túi mật, và đường mật
Việc nhìn thấy túi mật trên siêu âm không loại trừ teo đường mật³

b. Hình ảnh bài tiết gan-mật (ví dụ, chụp X-quang túi mật qua đường miệng, chụp hạt nhân)

Lấy trong các trường hợp tăng bilirubin liên hợp để đánh giá teo đường mật

VI. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

1. Phổ biến nhất

a. Phân biệt nguyên nhân vàng da sơ sinh

Vàng da do bú mẹ và vàng da sữa mẹ⁶
- Vàng da do bú mẹ là thuật ngữ thông thường cho vàng da trong tuần đầu đời liên quan đến trẻ bú mẹ khỏe mạnh không có bất thường khác được phát hiện trong khám thực thể
- Vàng da sữa mẹ là thuật ngữ thông thường cho vàng da tự hồi phục ở trẻ bú mẹ khỏe mạnh thể hiện tăng bilirubin không liên hợp kéo dài, không bệnh lý sau tuần đầu tiên của cuộc sống cho đến 1 đến 3 tháng tuổi
- Mức hemoglobin bình thường, không có dấu hiệu tan máu trên phết máu ngoại vi, số lượng hồng cầu lưới bình thường, và không có sự không tương hợp nhóm máu
- Vàng da do bú mẹ và vàng da sữa mẹ được coi là quá trình sinh lý, và chiếu đèn hiếm khi cần thiết
- Nếu chẩn đoán còn nghi ngờ, có thể ngừng cho bú trong 24 đến 48 giờ; giảm mức bilirubin 2 đến 5 mg/dL/ngày phù hợp với vàng da do bú mẹ và vàng da sữa mẹ

b. Bệnh tan máu của trẻ sơ sinh (Liên quan: Bệnh Tan máu của Trẻ sơ sinh)⁶

Vàng da nặng sớm do tan máu từ sự không tương hợp nhóm máu thai nhi-mẹ (từ ABO, Rh, hoặc kháng nguyên nhóm máu phụ)
Hầu hết trẻ có nguy cơ được xác định bởi sàng lọc kháng thể trước sinh của mẹ cho các sự không tương hợp nhóm máu
Chủ yếu, bilirubin gián tiếp được tăng lên; tăng bilirubin liên hợp đôi khi được quan sát thấy
Trẻ có số lượng hồng cầu lưới cao, thiếu máu với tan máu trên phết máu ngoại vi, mức bilirubin tăng nhanh, và thường có kết quả xét nghiệm kháng globulin trực tiếp dương tính

c. Bệnh hồng cầu hình cầu (Bệnh tăng hồng cầu hình elip do di truyền)⁶

Khiếm khuyết cấu trúc hồng cầu có thể biểu hiện trong thời kỳ sơ sinh với tăng bilirubin máu không liên hợp và tan máu
Tiền sử gia đình có thể dương tính cho sỏi mật sớm, thiếu máu, hoặc Bệnh hồng cầu hình cầu
Lách to cực kỳ phổ biến
Công thức máu cho thấy nồng độ hemoglobin trung bình tăng rõ rệt trong tế bào và độ rộng phân bố hồng cầu; phết máu ngoại vi cho thấy spherocytes đồng nhất đặc trưng
Chẩn đoán xác định được xác nhận bởi xét nghiệm độ mỏng manh thẩm thấu; thêm glucose sửa chữa hiện tượng tự tan máu

d. Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase (Liên quan: Thiếu Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase)⁶

Tiền sử gia đình có thể dương tính cho thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase. Nó phổ biến hơn ở nam so với nữ và liên quan đến dân tộc Châu Phi, Trung Đông, Châu Á, hoặc Địa Trung Hải
Tăng bilirubin máu có thể do tan máu trong thời kỳ sơ sinh, nhưng nó thường không liên quan đến quá trình tan máu ở trẻ sơ sinh có vàng da và thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
Tế bào bị cắn hoặc tế bào bóng đặc trưng thấy trên phết máu ngoại vi; thiếu máu hiếm gặp

Đo lường định lượng tổng phần trăm hoạt động enzyme glucose-6-phosphate dehydrogenase trong giai đoạn yên tĩnh là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán

e. Thalassemia⁶

Thalassemia là một nhóm các rối loạn máu đặc trưng bởi sản xuất không đầy đủ các chuỗi globin, dẫn đến tạo hồng cầu không hiệu quả và thiếu máu với các mức độ nặng khác nhau
α-Thalassemia có thể dẫn đến tan máu sơ sinh, tăng bilirubin máu gián tiếp nặng, và phù thai
β-Thalassemia có thể dẫn đến tan máu sơ sinh và tăng bilirubin máu gián tiếp nặng
Thalassemia có nhiều biểu hiện lâm sàng đa dạng
- Có thể dẫn đến một bức tranh vàng da sơ sinh nhẹ hơn
- Có thể vẫn không có triệu chứng trong thời kỳ sơ sinh
Tiền sử gia đình có thể gợi ý; bệnh phổ biến hơn ở những người có dân tộc Đông Nam Á, Trung Đông, hoặc Địa Trung Hải
Phết máu ngoại vi cho thấy thiếu máu nhược sắc, hồng cầu nhỏ với số lượng lớn hồng cầu non lưu thông
Chẩn đoán xác định của thalassemia được xác nhận bằng điện di hemoglobin

f. Nhiễm trùng huyết/nhiễm khuẩn huyết (Liên quan: Nhiễm trùng huyết ở Trẻ sơ sinh)

Nhiễm trùng huyết có thể biểu hiện như một tình trạng tăng bilirubin hỗn hợp cả gián tiếp và trực tiếp ở trẻ sơ sinh
Vàng da hiếm khi là biểu hiện duy nhất của nhiễm khuẩn huyết hoặc nhiễm trùng huyết⁶
Trẻ có vẻ bệnh hơn và biểu hiện với bất ổn nhiệt độ
Đánh giá nhiễm trùng huyết—bao gồm cấy máu, nước tiểu, và dịch não tủy—xác nhận chẩn đoán

g. Nhiễm trùng đường tiết niệu (Liên quan: Nhiễm trùng Đường tiết niệu ở Trẻ em)

Biểu hiện kinh điển với chủ yếu tăng bilirubin liên hợp
Thường có các dấu hiệu khác của bệnh (ví dụ, ăn kém, quấy khóc, nôn, bất ổn nhiệt độ)
Bệnh nhân có kết quả xét nghiệm nước tiểu bất thường và kết quả cấy dương tính cho nhiễm trùng

h. Biệt lập

Máu ngoài mạch từ u máu dưới da đầu hoặc bầm tím quá mức có thể dẫn đến tăng bilirubin máu gián tiếp
Chảy máu ẩn (ví dụ, nội sọ, phổi, ruột) và nuốt máu của mẹ cũng có thể biểu hiện với vàng da
Tiền sử và phát hiện khám thực thể phân biệt các nguyên nhân này từ vàng da sinh lý
Xét nghiệm Apt hoặc sắc ký lỏng hiệu năng cao trên phân hoặc dịch dạ dày của trẻ phát hiện máu của mẹ bị nuốt⁶

i. Đa hồng cầu⁶

Tăng khối lượng hồng cầu có thể tạo ra tăng bilirubin máu gián tiếp
Đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh có thể là thứ phát do truyền máu thai-thai, truyền máu song sinh-song sinh, kẹp dây rốn chậm, thiếu oxy trong tử cung, và một số bệnh của mẹ (ví dụ, đái tháo đường)
Kết quả xét nghiệm máu bình thường ngoại trừ mức hemoglobin tăng và hematocrit

j. Bệnh Gilbert (Liên quan: Bệnh Gilbert)⁶

Rối loạn lành tính, di truyền về liên hợp bilirubin ảnh hưởng đến khoảng 3% đến 7% người, với truyền gen trội hoặc lặn trên nhiễm sắc thể
Nam giới thể hiện nhiều biểu hiện lâm sàng hơn
Ngoại trừ tăng bilirubin không liên hợp, kết quả xét nghiệm chức năng gan và các xét nghiệm máu khác là bình thường
Trẻ sơ sinh có xu hướng tăng bilirubin máu nặng hoặc kéo dài, đặc biệt khi kết hợp với các rối loạn lâm sàng khác (ví dụ, thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase, β-thalassemia, Bệnh hồng cầu hình cầu di truyền, hẹp môn vị)
Xét nghiệm di truyền có sẵn nếu chẩn đoán tăng bilirubin máu không liên hợp mạn tính này còn nghi ngờ

k. Hội chứng Crigler-Najjar

Rối loạn di truyền hiếm gặp của vàng da không tan máu, gián tiếp gây ra bởi các khiếm khuyết trong glucuronidation gan (liên hợp bilirubin)
Mức độ tăng bilirubin ở trẻ sơ sinh và người lớn có thể dẫn đến nhân vàng nếu không được điều trị thích hợp
Thay máu có thể cần thiết
Ngoại trừ tăng bilirubin không liên hợp, kết quả xét nghiệm chức năng gan và các xét nghiệm máu khác là bình thường
Kết quả đánh giá cho các nguyên nhân khác của vàng da sơ sinh nặng là âm tính; nếu chẩn đoán đang được xem xét, xét nghiệm DNA có thể giúp thiết lập chẩn đoán
Sử dụng phenobarbital làm giảm mức bilirubin ở hầu hết bệnh nhân với hội chứng Crigler-Najjar type II trội trên nhiễm sắc thể
Hội chứng Crigler-Najjar type I là lặn trên nhiễm sắc thể và dẫn đến tăng bilirubin máu nặng hơn
Diễn biến lâm sàng phân biệt hội chứng Crigler-Najjar từ các nguyên nhân khác của tăng bilirubin máu sơ sinh nặng vì nó là một rối loạn suốt đời đòi hỏi chiếu đèn cho đến khi điều trị dứt điểm bằng ghép gan

l. Rối loạn tuần hoàn gan-ruột gây ra tăng bilirubin máu gián tiếp

Bất kỳ tình trạng nào kéo dài thời gian đi qua của phân su (ví dụ, tắc ruột do phân su, hội chứng nút phân su, bệnh Hirschsprung)
Tiền sử và phát hiện khám thực thể phân biệt các rối loạn này từ vàng da sinh lý

VII. ĐIỀU TRỊ

1. Mục tiêu

Ngăn ngừa vàng da bằng cho ăn và hỗ trợ dinh dưỡng
Ngăn ngừa tăng bilirubin máu nặng và nguy cơ nhân vàng bằng chiếu đèn và thay máu, cộng với điều trị bất kỳ nguyên nhân nền nào⁶
Theo dõi vàng da khởi phát muộn sau khi xuất viện trẻ sơ sinh và cung cấp theo dõi chặt chẽ cho trẻ có tăng bilirubin máu nhẹ hoặc vừa

2. Tiếp cận

a. Tiêu chí nhập viện

Trẻ sơ sinh có tăng bilirubin máu cần theo dõi thường xuyên hoặc chiếu đèn tích cực
Trẻ sơ sinh có tăng bilirubin máu có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh toàn thân (ví dụ, bất ổn nhiệt độ, giảm cân) hoặc ăn kém
Trẻ sơ sinh có tăng bilirubin máu cần điều trị có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào cho vàng da nặng
Trẻ sơ sinh có tăng bilirubin máu cần điều trị đơn lẻ bằng chiếu đèn nhưng không có theo dõi đã được thiết lập tốt
Trẻ sơ sinh đã được xuất viện và sau đó phát triển tăng bilirubin máu cao hơn ngưỡng chiếu đèn có thể được điều trị như bệnh nhân ngoại trú nếu đáp ứng các tiêu chí sau:¹
- Tuổi thai 38 tuần trở lên
- Tuổi 48 giờ trở lên
- Sức khỏe tốt về mặt lâm sàng với lượng ăn vào đầy đủ
- Không có yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu đã biết
- Không có chiếu đèn trước đó
- Nồng độ bilirubin huyết thanh toàn phần không quá 1 mg/dL cao hơn ngưỡng điều trị chiếu đèn
- Có thể đo bilirubin huyết thanh toàn phần hàng ngày
- Thiết bị chiếu đèn dựa trên đèn LED tại nhà có sẵn mà không bị trì hoãn

b. Tiêu chí nhập ICU

Trẻ sơ sinh cần thay máu
Trẻ sơ sinh có mức bilirubin ở hoặc trên ngưỡng tăng cường chăm sóc (2 mg/dL dưới ngưỡng thay máu)⁹
Tăng bilirubin máu không đáp ứng với chiếu đèn tích cực
Trẻ sinh non hoặc có cân nặng thấp khi sinh
Trẻ có vẻ bệnh
Trẻ cần hồi sức khi sinh

c. Khuyến nghị cho việc giới thiệu đến chuyên gia

Tham vấn bác sĩ huyết học nhi khoa cho bất kỳ quan ngại chẩn đoán nào về:
- Tăng bilirubin máu kéo dài không giải thích được
- Có thể có khiếm khuyết hồng cầu kết hợp
- Thiếu máu khởi phát muộn (sau 2 đến 4 tuần của cuộc sống)
Tham vấn bác sĩ sơ sinh học cho quan ngại về:
- Tan máu dai dẳng hoặc tan máu với nguyên nhân không rõ ràng
- Nhu cầu thay máu
- Trẻ có bất kỳ dấu hiệu đáng kể nào của bệnh khác, bao gồm:
  - Ăn kém
  - Lờ đờ
  - Khó thở
  - Bất ổn nhiệt độ
  - Sinh non
  - Tăng bilirubin trực tiếp
Tham vấn bác sĩ tiêu hóa hoặc gan mật nhi khoa khẩn cấp nếu ứ mật được xác nhận
- Ứ mật luôn là bệnh lý và chỉ ra bệnh gan-mật¹⁵

3. Lựa chọn điều trị

Cho ăn và hỗ trợ dinh dưỡng là quan trọng sớm để ngăn ngừa vàng da xấu đi, đặc biệt với các cặp mẹ-con bú mẹ
Không khuyến khích ngừng bú mẹ như một phần của điều trị tăng bilirubin máu chung⁴
Vàng da do bú mẹ và vàng da sữa mẹ nói chung không cần chiếu đèn
- Điều trị chính là tăng tần suất bú mẹ⁶
- Ngừng bú mẹ dẫn đến giảm nhanh mức bilirubin, nhưng thực hành này gây tranh cãi và không được khuyến cáo thường xuyên¹ ⁶
  - Một số khuyến cáo giữ bú mẹ (trong khi các bà mẹ tiếp tục vắt sữa) cho bổ sung sữa công thức trong 24 giờ⁶
  - Mức bilirubin sẽ giảm nhanh với tốc độ khoảng 3 mg/dL/ngày nếu vàng da là thứ phát do bú mẹ²
- Ngoài ra, có thể cho dịch truyền tĩnh mạch để tăng cường đào thải bilirubin qua nước tiểu trong các trường hợp nặng⁵ ³⁷
- Đôi khi, bổ sung sữa công thức, dịch truyền tĩnh mạch, hoặc cả hai được chỉ định cho trẻ có lượng ăn vào/đi tiểu không đủ, giảm cân quá mức, hoặc các dấu hiệu lâm sàng của mất nước
Điều trị vàng da sơ sinh được hướng dẫn bởi nguyên nhân của vàng da và mức bilirubin
- Hướng dẫn cung cấp ngưỡng để bắt đầu chiếu đèn tích cực hoặc thay máu dựa trên mức bilirubin toàn phần, tuổi thai, tuổi tính bằng giờ, và sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ khác cho độc tính thần kinh
- Ngưỡng cho việc bắt đầu chiếu đèn hoặc thay máu trong biểu đồ điều trị của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ hoặc bảng (ví dụ, Hướng dẫn của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (Hình 3 và 4) hoặc Hướng dẫn của Hiệp hội Nhi khoa Canada (Hình 1)) thấp hơn ở trẻ có nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu; điều này bao gồm những trẻ có bất kỳ yếu tố nào sau đây:¹
  - Bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch, thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase, hoặc các tình trạng tan máu khác
  - Mức albumin thấp hơn 3,0 g/dL
  - Nhiễm trùng huyết
  - Bất kỳ bất ổn lâm sàng đáng kể nào trong 24 giờ trước đó
- Bảng ngưỡng chiếu đèn của Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc không kết hợp các yếu tố nguy cơ để xác định nhu cầu điều trị
- Khuyến cáo quản lý tích cực cho trẻ có nguy cơ cao nhân vàng (tức là, bilirubin cao hơn 340 µmol/L ở trẻ sơ sinh từ 37 tuần tuổi thai trở lên, tăng bilirubin hơn 8,5 µmol/L/giờ, đặc điểm lâm sàng của bệnh não bilirubin cấp tính)¹⁶
Điều trị bao gồm chiếu đèn và, trong các trường hợp kháng trị hoặc nặng, thay máu

a. Chiếu đèn³⁸

Chiếu đèn thông thường
- Thiết bị chiếu đèn đơn lẻ cung cấp ánh sáng bằng đèn hoặc bằng các tấm được trang bị với hệ thống sợi quang học hoặc đèn LED
- Thích hợp cho trẻ có mức bilirubin 2 đến 3 mg/dL dưới ngưỡng cho chiếu đèn tích cực³⁵
- Giới hạn chiếu đèn tại nhà cho trẻ sơ sinh đủ tháng khỏe mạnh không có yếu tố nguy cơ cho tăng bilirubin máu nặng hoặc cho độc tính thần kinh mà bilirubin của họ nằm trong phạm vi chiếu đèn tùy chọn trên biểu đồ¹
  - Các chương trình chiếu đèn tại nhà với giám sát của bác sĩ nhi khoa có thể tiết kiệm chi phí và dẫn đến tỷ lệ tái nhập viện không theo kế hoạch rất thấp³⁹
- Mức bilirubin sẽ giảm 25% đến 50% trong 24 đến 48 giờ đầu tiên của liệu pháp khi không có tan máu nền
  - Nếu bilirubin không ổn định hoặc giảm, chuyển sang chiếu đèn tích cực
- Nếu tốc độ tăng của mức bilirubin hơn 0,7 đến 1 mg/dL/giờ trong hơn 6 giờ mặc dù đang chiếu đèn, chuẩn bị cho thay máu
Chiếu đèn tích cực
- Chiếu đèn tích cực liên quan đến bức xạ trong phổ ánh sáng xanh-xanh lá (430 đến 490 nm) của ít nhất 30 µW/cm²/nm được cung cấp đến càng nhiều diện tích bề mặt cơ thể của trẻ càng tốt. Điều này được khuyến cáo cho:⁵
  - Trẻ có tăng bilirubin máu nặng (được xác định bởi biểu đồ)
    - Nói chung, ngưỡng bilirubin cho chiếu đèn tích cực cho trẻ đủ tháng khỏe mạnh khác bao gồm:
      - 15 mg/dL trở lên ở trẻ từ 25 đến 48 giờ tuổi²
      - 18 mg/dL trở lên ở trẻ từ 49 đến 72 giờ tuổi²
      - 20 mg/dL trở lên ở trẻ hơn 72 giờ tuổi²
    - Trẻ có yếu tố nguy cơ có ngưỡng thấp hơn³
  - Trẻ có tăng bilirubin máu không đáp ứng với chiếu đèn thông thường
  - Điều trị theo dõi của trẻ đã trải qua thay máu vì tăng bilirubin máu nặng
  - Nếu bilirubin toàn phần không giảm hoặc tiếp tục tăng mặc dù chiếu đèn tích cực, thì khả năng tan máu đang diễn ra là cao¹
Thay máu
- Thay máu khẩn cấp được chỉ định cho những trường hợp sau:
  - Trẻ có dấu hiệu của giai đoạn trung gian hoặc tiến triển của bệnh não bilirubin cấp tính (ví dụ, tăng trương lực, ưỡn cong, ngửa cổ, ngửa thân, sốt, khóc the thé, ngưng thở tái diễn)
  - Trẻ có mức bilirubin huyết thanh toàn phần ở hoặc trên ngưỡng thay máu
- Tỷ lệ bilirubin trên albumin có thể được sử dụng kết hợp với mức bilirubin huyết thanh toàn phần để xác định nhu cầu thay máu. Ngưỡng điều trị cho thay máu, đo bằng mức bilirubin huyết thanh toàn phần (mg/dL) chia cho albumin huyết thanh (g/dL), thay đổi theo tuổi thai và nguy cơ¹
  - Ngưỡng 8,0 trở lên nếu tuổi thai là 38 tuần thai trở lên và không có yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu
  - Ngưỡng 7,2 trở lên nếu tuổi thai là 38 tuần thai trở lên và có ít nhất 1 yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu hiện diện hoặc tuổi thai là 35 đến 37 tuần thai không có yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu
  - Ngưỡng 6,8 trở lên nếu tuổi thai là 35 đến 37 tuần thai và có ít nhất 1 yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu hiện diện
- Thay máu được khuyến cáo cho trẻ có mức bilirubin đạt đến ngưỡng được xác định mặc dù chiếu đèn tích cực⁷
Tránh sử dụng bất kỳ thuốc nào sẽ gắn kết với albumin và thay thế bilirubin
Các điều trị cụ thể khác có thể được chỉ định cho các nguyên nhân nền nếu được xác định
- Immunoglobulin IV có thể được chỉ định cho bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch của trẻ sơ sinh nếu bilirubin đang tăng mặc dù chiếu đèn tích cực hoặc nếu mức bilirubin trong vòng 2 đến 3 mg/dL của mức thay máu
Quản lý tăng bilirubin liên hợp
- Điều trị rất đa dạng và dựa trên nguyên nhân nền
- Bilirubin liên hợp không độc hại, vì nó không đi qua hàng rào máu não⁷
- Hỗ trợ dinh dưỡng là thiết yếu
  - Sử dụng công thức giàu calorie được bổ sung với triglyceride chuỗi trung bình
  - Bổ sung vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K)
- Axit ursodeoxycholic thường được cho trẻ sơ sinh có tăng bilirubin liên hợp do teo đường mật⁴¹ ⁴²
  - Cũng đã được điều tra cho vai trò có thể là hỗ trợ chiếu đèn trong tăng bilirubin không liên hợp
Các hướng dẫn có sẵn để hỗ trợ điều trị bao gồm:
- Hướng dẫn của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (cập nhật 2022)⁹ ³⁵
- Hướng dẫn của Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc (cập nhật 2023)¹⁶
- Hướng dẫn của Canada (xác nhận lại 2018)⁴

4. Chăm sóc không dùng thuốc và hỗ trợ

a. Duy trì tình trạng hydrat hóa và cân bằng vào/ra

Cho ăn đường ruột được khuyến khích mạnh mẽ trong khi chiếu đèn để kích thích đào thải bilirubin qua nước tiểu và phân
- Cho bú mẹ thường xuyên hơn (mỗi 1 đến 2 giờ) làm tăng nhu động ruột và tăng cường đào thải bilirubin⁶
- Ngắt quãng bú mẹ gây tranh cãi
  - Nguồn báo cáo mức bilirubin từ 14 đến 20 mg/dL là chỉ định để ngừng bú mẹ⁶
  - Nếu bú mẹ hoàn toàn bị ngắt quãng trong 24 đến 48 giờ, xen kẽ cho ăn sữa công thức với bơm vú được đề xuất
  - Mức bilirubin sẽ giảm nhanh với tốc độ khoảng 3 mg/dL/ngày nếu vàng da là thứ phát do bú mẹ²
- Ngoài ra, dịch truyền tĩnh mạch có thể được cho để tăng cường loại bỏ bilirubin qua nước tiểu trong các trường hợp nặng⁵ ³⁷
Trẻ sơ sinh mất hơn 10% trọng lượng khi sinh hoặc có lượng đi tiểu không đủ có thể là ứng cử viên cho bổ sung sữa công thức⁴
- Trẻ bú mẹ hoàn toàn thường mất 6% đến 8% trọng lượng khi sinh vào ngày 3 đến 4 của cuộc sống⁴
  - Khuyến khích các bà mẹ cho con bú 8 đến 12 lần một ngày, với việc bơm sữa sau khi cho con bú để kích thích sản xuất sữa⁵
- Lượng nước tiểu bình thường
  - 4 đến 6 tã ướt mỗi ngày⁹
- Lượng phân bình thường
  - 3 đến 4 lần đi phân mỗi ngày đến ngày 4 của đời sống⁹

Kích thích trực tràng hoặc thụt tháo glycerin nhẹ cho trẻ sơ sinh để duy trì đi phân

b. Dịch truyền tĩnh mạch

Bắt đầu dịch truyền tĩnh mạch nếu trẻ có dấu hiệu mất nước hoặc lượng ăn vào/đi tiểu không đủ trong khi khuyến khích cho ăn đường miệng
Bắt đầu dịch truyền tĩnh mạch cho trẻ có nguy cơ cao cần thay máu⁴
Đối với trẻ đang trải qua thay máu, ngưng cho ăn đường ruột trong thời gian xung quanh thay máu và bắt đầu dịch truyền tĩnh mạch cho đến khi thủ thuật hoàn tất

c. Chiếu đèn

Thiết bị chiếu đèn hiệu quả và an toàn nhất kết hợp đèn LED dải hẹp phát ánh sáng xanh-xanh lá (phạm vi bước sóng 460 đến 490 nm) với cường độ chiếu tối thiểu 30 µW/cm2/nm và chiếu sáng diện tích bề mặt cơ thể tối đa của trẻ (thường 35% đến 80% diện tích bề mặt cơ thể)⁴³
Sử dụng tấm che mắt để bảo vệ mắt trẻ khỏi ánh sáng chói và ngăn ngừa tổn thương võng mạc (nguy cơ lý thuyết) trong khi đang chiếu đèn⁴³
Không khuyến cáo thay đổi vị trí trẻ trong khi nhận chiếu đèn để tăng phơi nhiễm vì điều này có thể liên quan đến các vị trí ngủ không nằm ngửa không an toàn và không được chứng minh có hiệu quả có lợi⁴³ ⁴⁴
Chiếu đèn có thể được thực hiện liên tục hoặc gián đoạn; không có chiến lược nào được chứng minh là vượt trội⁴³
Chiếu đèn thông thường
- Một thiết bị chiếu đèn đơn lẻ cung cấp ánh sáng bằng đèn hoặc bằng tấm được trang bị với hệ thống sợi quang học hoặc đèn LED
Chiếu đèn tích cực (cường độ ánh sáng cao nhất áp dụng cho phần lớn diện tích bề mặt của trẻ)⁴
- Tăng hiệu quả có thể đạt được bằng cách:
  - Đặt đèn gần trẻ hơn
  - Phơi nhiễm nhiều diện tích da của trẻ hơn với chiếu đèn
  - Thêm nhiều dãy đèn/thiết bị chiếu đèn
  - Thêm tấm chăn sợi quang học bên dưới trẻ
  - Thêm đèn pha halogen
  - Thêm ống huỳnh quang cường độ cao
  - Sử dụng rèm phản chiếu⁴⁵
- Với chiếu đèn tích cực hiệu quả, mức bilirubin giảm 1 đến 2 mg/dL trong 4 đến 6 giờ đầu ở trẻ bú sữa công thức hoặc 2 đến 3 mg/dL/ngày ở trẻ bú mẹ²
Ngừng chiếu đèn
- Ngưỡng mức bilirubin toàn phần để ngừng điều trị phụ thuộc vào tuổi khi bắt đầu chiếu đèn và nguyên nhân của tăng bilirubin máu
- Chiếu đèn có thể được ngừng khi bilirubin huyết thanh toàn phần đã giảm ít nhất 2 mg/dL dưới ngưỡng giờ cụ thể mà chiếu đèn đã được bắt đầu¹
- Khoảng thời gian chiếu đèn dài hơn là một lựa chọn cho trẻ có yếu tố nguy cơ cho tăng bilirubin máu tái phát (ví dụ, bệnh tan máu, tuổi thai dưới 38 tuần, tuổi dưới 48 giờ khi bắt đầu chiếu đèn)¹
  - Tăng bilirubin máu tái phát ít phổ biến hơn ở trẻ có lần điều trị chiếu đèn đầu tiên xảy ra khi tái nhập viện hơn là trong thời gian nằm viện sinh
Điều trị chiếu đèn giống như điều trị dược lý ở chỗ nó có tiềm năng gây tác dụng phụ và nên được dùng thận trọng³⁸ ⁴⁶ ⁴⁷
- Tác dụng phụ có thể bao gồm tiêu chảy, rối loạn giấc ngủ, tăng nguy cơ co giật, và có thể tăng nguy cơ ác tính lâu dài⁴⁶ ⁴⁸
- Chiếu đèn tích cực có thể gây stress oxy hóa ở trẻ có cân nặng khi sinh rất thấp, và trẻ ốm có cân nặng khi sinh cực thấp có thể có nguy cơ tử vong tăng với chiếu đèn kéo dài³⁸ ⁴⁹

d. Phơi nắng tự nhiên

Phơi nắng gián tiếp (lọc) là một lựa chọn hợp lý thay thế cho chiếu đèn để điều trị tăng bilirubin máu nhẹ đến vừa trong môi trường hạn chế tài nguyên nếu thiết bị chiếu đèn không có sẵn⁵⁰ ⁵¹
- Không khuyến cáo phơi nắng tự nhiên trong môi trường gia đình ngoài các môi trường này⁴³
Phơi nắng có tiềm năng gây cháy nắng, tổn thương da, và tăng thân nhiệt hoặc hạ thân nhiệt; không khuyến cáo phơi nắng trực tiếp

5. Thủ thuật

a. Thay máu

Giải thích chung
- Thủ thuật chỉ được thực hiện trong ICU sơ sinh¹
- Hồng cầu đóng gói được thay thế cho thể tích máu trẻ tương đương. Chúng phải là nhóm O Rh âm tính (hoặc phản ứng chéo với trẻ), chiếu xạ, âm tính với cytomegalovirus, ấm, và không có kháng nguyên gây bệnh
- Mục tiêu là thay thế hai lần thể tích máu hoặc xấp xỉ 170 đến 200 mg/kg cho tăng bilirubin máu⁷
  - Phương pháp đẩy-kéo với một xilanh duy nhất và khóa 4 chiều được sử dụng để lấy máu trẻ và thay thế bằng máu bảo quản thông qua một catheter tĩnh mạch trung tâm
  - Lượng 5 đến 10 mL/kg mỗi chu kỳ rút-truyền khoảng 3 phút
- Các xét nghiệm sau thay máu bao gồm mức bilirubin và hemoglobin; số lượng tiểu cầu; và mức canxi ion hóa, điện giải huyết thanh, và glucose huyết thanh. Lặp lại đo bilirubin và hemoglobin mỗi 4 giờ cho đến khi ổn định
- Bắt đầu lại chiếu đèn ngay sau thay máu
Chỉ định
- Nhân vàng: bệnh não bilirubin có triệu chứng (ví dụ, tăng trương lực, ngửa cổ, ngửa thân, sốt, khóc the thé) là một chỉ định tuyệt đối cho thay máu ngay lập tức
- Mức bilirubin đỉnh ở ngưỡng thay máu trên biểu đồ được xác định bởi tuổi thai, tuổi tính bằng giờ sau sinh, sự hiện diện của yếu tố nguy cơ, tỷ lệ bilirubin trên albumin, và tình trạng lâm sàng
  - Sử dụng biểu đồ thay máu (biểu đồ ngưỡng điều trị) của Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc cho trẻ dưới 38 tuần tuổi thai
  - Sử dụng biểu đồ của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (Hình 5 và 6) hoặc biểu đồ của Hiệp hội Nhi khoa Canada (Hình 3) cho trẻ từ 35 tuần tuổi thai trở lên
Biến chứng³
- Hạ canxi máu, tăng kali máu, tăng natri máu, hạ glucose máu, nhiễm toan
- Giảm tiểu cầu, đông máu nội mạch lan tỏa, giảm bạch cầu hạt
- Hạ thân nhiệt
- Loạn nhịp tim, ngừng tim
- Huyết khối, thuyên tắc
- Ngưng thở
- Quá tải hoặc cạn kiệt dịch
- Viêm ruột hoại tử
Diễn giải kết quả
- Bilirubin toàn phần giảm khoảng một nửa giá trị trước thay máu sau thủ thuật thành công

VIII. BỆNH ĐỒNG MẮC

Rối loạn liên hợp hoặc chuyển hóa bilirubin gan, sinh non, bệnh đồng chủng miễn dịch, nhiễm trùng, và các bệnh làm trẻ dễ bị tan máu hoặc các rối loạn hồng cầu khác có thể dẫn đến mức bilirubin tăng và có thể làm phức tạp điều trị tăng bilirubin máu
Tăng tải bilirubin
- Bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch
- Khiếm khuyết màng hồng cầu
  - Bệnh hồng cầu hình cầu di truyền
  - Elliptocytosis di truyền
- Bất thường enzyme hồng cầu
  - Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase (Liên quan: Thiếu Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase)
  - Thiếu pyruvate kinase
- Các bệnh về hemoglobin
  - Thalassemia
- Máu ngoài mạch
  - U máu dưới da đầu
  - Đa hồng cầu
  - Hội chứng Kasabach-Merritt
  - U mạch máu với giảm tiểu cầu
- Tan máu liên quan đến thuốc
Giảm đào thải bilirubin gan
- Sinh non, bao gồm sinh gần đủ tháng
- Thiếu hụt hormon
  - Suy giáp
  - Suy tuyến yên
  - Suy thượng thận
Suy giảm hấp thu bilirubin gan
- Tồn tại ống tĩnh mạch
Rối loạn liên hợp bilirubin
- Hội chứng Crigler-Najjar
- Bệnh Gilbert (Liên quan: Bệnh Gilbert)
Tăng tuần hoàn gan-ruột bilirubin
- Tắc ruột
- Liệt ruột
- Xơ nang (Liên quan: Xơ nang)
- Bệnh Hirschsprung
Khác
- Rối loạn chuyển hóa bẩm sinh
  - tăng Galactose máu
- Nhiễm trùng huyết hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (Liên quan: Nhiễm trùng Đường tiết niệu ở Trẻ em)
- Nhiễm trùng TORCH (toxoplasmosis, các tác nhân khác, rubella, cytomegalovirus, herpes simplex)
- Hẹp môn vị

IX. THEO DÕI

Đối với trẻ sơ sinh khỏe mạnh về mặt lâm sàng có tuổi thai 38 tuần trở lên, hơn 24 giờ tuổi sau sinh, và có mức bilirubin dưới ngưỡng chiếu đèn nhưng trong vòng 2,9 mg/dL (50 µmol/L) của ngưỡng đó, lấy đo bilirubin lặp lại như sau:¹⁶
- Trong vòng 18 giờ đối với trẻ có yếu tố nguy cơ vàng da sơ sinh (ví dụ, anh chị em đã từng bị vàng da sơ sinh hoặc cần chiếu đèn, mẹ có ý định cho bú mẹ hoàn toàn)
- Trong vòng 24 giờ đối với trẻ không có yếu tố nguy cơ
Theo dõi trẻ đang nhận chiếu đèn
- Hướng dẫn của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo đo mức bilirubin huyết thanh toàn phần trong vòng 12 giờ sau khi bắt đầu chiếu đèn nội trú; thời gian chính xác và tần suất theo dõi bilirubin trong chiếu đèn được hướng dẫn bởi tuổi của trẻ, sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu, và nồng độ bilirubin huyết thanh toàn phần và quỹ đạo¹
  - Đo bilirubin huyết thanh toàn phần ít nhất mỗi 2 giờ ở trẻ cần tăng cường chăm sóc
- Hướng dẫn của Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc khuyến cáo đo lường mỗi 4 đến 6 giờ với đánh giá lại ít thường xuyên hơn được chỉ định khi mức bilirubin ổn định hoặc giảm¹⁶
- Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo đo mức bilirubin huyết thanh toàn phần hàng ngày ở trẻ đang nhận chiếu đèn tại nhà¹
Theo dõi bilirubin sau khi ngừng chiếu đèn
- Đo bilirubin huyết thanh toàn phần 6 đến 12 giờ sau khi ngừng chiếu đèn và lần nữa vào ngày sau khi ngừng chiếu đèn ở những trường hợp sau:¹
  - Trẻ đã vượt quá ngưỡng chiếu đèn trong thời gian nằm viện sinh và đã nhận chiếu đèn trước 48 giờ tuổi
  - Trẻ có kết quả xét nghiệm kháng globulin trực tiếp dương tính hoặc có bệnh tan máu đã biết hoặc nghi ngờ
- Tất cả các trẻ khác đã vượt quá ngưỡng chiếu đèn trong thời gian nằm viện sinh nên đo bilirubin vào ngày sau khi ngừng chiếu đèn
- Khi xem xét xuất viện (ít nhất 12 giờ sau sinh), tính toán sự khác biệt giữa nồng độ bilirubin hiện tại và ngưỡng chiếu đèn tại thời điểm đo để giúp hướng dẫn theo dõi¹
- Các cân nhắc khác có thể ảnh hưởng đến thời gian theo dõi bao gồm tuổi thai, tuổi sau sinh, các yếu tố nguy cơ độc tính thần kinh do tăng bilirubin máu, đánh giá về việc cho bú, giảm cân từ trọng lượng khi sinh, và đánh giá về sức khỏe của trẻ và cha mẹ
Theo dõi bởi chuyên gia y tế có trình độ sau khi xuất viện⁹
- Kiểm tra tất cả trẻ về sự phát triển vàng da hoặc vàng da xấu đi trong vài ngày đầu sau khi xuất viện
  - Bao gồm cân nặng và phần trăm thay đổi từ trọng lượng khi sinh cộng với sự đầy đủ của lượng ăn vào, đi tiểu, và đi cầu
  - Sử dụng phán đoán lâm sàng để xác định nhu cầu đo bilirubin
- Thời gian kiểm tra được xác định bởi thời gian nằm viện ở nhà hộ sinh, sự hiện diện hoặc vắng mặt của các yếu tố nguy cơ, và nguy cơ các vấn đề sơ sinh khác
  - Theo dõi được chỉ định cho trẻ vào tuổi 72 giờ nếu xuất viện trước tuổi 24 giờ³⁵
    - Ở trẻ được xuất viện trong 24 giờ đầu đời, sắp xếp đánh giá lâm sàng vàng da giữa ngày 2 và 3 của cuộc đời và lần nữa sau tuần đầu tiên để đánh giá tăng bilirubin máu và giảm cân quá mức⁴
  - Theo dõi được chỉ định cho trẻ vào tuổi 96 giờ nếu xuất viện trước tuổi 48 giờ³⁵
  - Theo dõi được chỉ định cho trẻ vào tuổi 120 giờ nếu xuất viện giữa tuổi 48 và 72 giờ³⁵
- Tất cả trẻ có bất kỳ yếu tố nguy cơ đáng kể nào cho vàng da có khả năng cần điều trị (ví dụ, tăng bilirubin máu nặng) cần được đánh giá lại vào tuổi 48 đến 72 giờ với tiền sử tạm thời, khám thực thể, và đo bilirubin qua da hoặc bilirubin huyết thanh; theo dõi chặt chẽ hơn được đề xuất cho trẻ có nhiều yếu tố nguy cơ⁵
  - Tuổi thai dưới 38 tuần³
  - Anh chị em có tiền sử vàng da sơ sinh cần chiếu đèn
  - Trẻ bú mẹ hoàn toàn
  - Vàng da có thể nhìn thấy trong 24 giờ đầu của cuộc sống³
  - Màu da sẫm hoặc dân tộc Đông Á
  - Bệnh đồng chủng miễn dịch hoặc bệnh tan máu khác
  - U máu dưới da đầu hoặc bầm tím đáng kể
Theo dõi trẻ trong môi trường gia đình sau khi xuất viện¹⁶
- Giáo dục người chăm sóc và cung cấp thông tin bằng văn bản về dấu hiệu và triệu chứng của vàng da trong thời kỳ sơ sinh
- Khuyên người chăm sóc liên hệ với bác sĩ chăm sóc chính với bất kỳ lo ngại nào về phát triển hoặc vàng da sơ sinh xấu đi
- Đo mức bilirubin trong vòng 6 giờ khi nghi ngờ vàng da ở trẻ hơn 24 giờ tuổi

X. BIẾN CHỨNG VÀ TIÊN LƯỢNG

1. Biến chứng

a. Bệnh não bilirubin cấp tính⁹

Giai đoạn đầu: lờ đờ, giảm trương lực cơ, và bú kém
Giai đoạn trung gian: trạng thái sững sờ vừa phải, kích thích, tăng trương lực cơ đặc trưng bởi ưỡn cong cổ (ngửa cổ) và thân (ngửa thân); tiềm năng sốt, khóc the thé, buồn ngủ, và giảm trương lực cơ
Giai đoạn tiến triển, với tổn thương có khả năng không hồi phục: khóc the thé, sốt, ngửa thân, ngửa cổ, không ăn, ngưng thở, co giật, hôn mê sâu đến hôn mê, và có thể tử vong
Tỷ lệ mắc: xấp xỉ 1 trên 10.000 ca sinh sống⁴

b. Nhân vàng (bệnh não bilirubin mạn tính)

Bệnh não bilirubin không hồi phục do tăng bilirubin máu nặng (thường hơn 24,9 mg/dL hoặc 425 µmol/L) trong 28 ngày đầu đời⁴
Ở trẻ đủ tháng nói chung:
- Cao hơn 20 mg/dL: có thể dẫn đến nhân vàng
- Cao hơn 30 mg/dL: nhân vàng có khả năng⁶
- Cao hơn 35 mg/dL: có thể dẫn đến bại não hoặc tử vong⁶
Có thể xảy ra ở mức thấp hơn với:⁵²
- Sinh non⁵²
- Giảm albumin máu kèm theo⁶ ⁵²
- Nhiễm toan
- Một số thuốc gắn với albumin và thay thế bilirubin (ví dụ, sulfonamides)⁵²
Đặc điểm lâm sàng bao gồm bại não, co giật, chậm phát triển, khiếm khuyết thính giác, rối loạn vận động mắt (đặc biệt liệt nhìn lên trên), loạn sản răng, và chậm phát triển trí tuệ
Suy giảm thính giác thường do tổn thương dây thần kinh thính giác và không phải tế bào lông ốc tai; có thể đặc trưng bởi xử lý âm thanh bất thường và/hoặc mất thính lực
Một phổ bệnh tồn tại và có thể bao gồm ảnh hưởng vận động nhẹ (ví dụ, vụng về), trào ngược dạ dày-thực quản, chậm tăng trưởng, rối loạn giấc ngủ, co cứng, nhỏ đầu
Tỷ lệ mắc: xấp xỉ 1 trên 50.000 đến 100.000 ca sinh sống⁴

c. Tử vong

Dữ liệu lịch sử cho thấy 10% trẻ cần thay máu đã tử vong; ở các nước đang phát triển, tăng bilirubin máu sơ sinh gây ra 1309 ca tử vong trên 100.000 ca sinh sống vào năm 2016³² ⁵³

d. Biến chứng chiếu đèn³

Tiêu chảy
Tăng mất nước qua da
Bất ổn nhiệt độ
Phát ban
Hội chứng trẻ đồng
- Với tăng bilirubin liên hợp
- Tự khỏi theo thời gian
Tổn thương võng mạc do tia UV
Can thiệp vào tương tác mẹ-con
Thiếu máu khởi phát muộn
- Thường xảy ra với bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch hoặc khi cần thay máu
- Sàng lọc ở 2 tuần nếu mức hemoglobin thấp khi xuất viện; 4 tuần nếu nó trong phạm vi tham chiếu khi xuất viện⁴
- Truyền hồng cầu đóng gói có thể cần thiết
  - Hướng dẫn không được thiết lập tốt
  - Tham vấn bác sĩ huyết học về nhu cầu truyền máu
- Erythropoietin có thể được chỉ định
  - Hướng dẫn không được thiết lập tốt
  - Tham vấn bác sĩ sơ sinh học hoặc bác sĩ huyết học

2. Tiên lượng

Tiên lượng tốt cho hầu hết trẻ có tăng bilirubin máu
- Không tìm thấy sự khác biệt về điểm số IQ trong tối đa 17 năm theo dõi giữa trẻ có và không có tăng bilirubin máu¹²
- Phát hiện bao gồm bại não, điếc, chậm phát triển, và bất thường thị giác ở tuổi 2 năm tương đương giữa trẻ có mức bilirubin 19 mg/dL trở lên so với trẻ có mức dưới 19 mg/dL (không trẻ nào có nhân vàng)¹²
- Ngay cả ở mức bilirubin đỉnh cao hơn 25 mg/dL, không thấy sự khác biệt về điểm số nhận thức hoặc bất thường thần kinh ở tuổi 2 năm so với đối chứng (nghiên cứu bao gồm 130 trẻ có 25 đến 29,9 mg/dL và 10 trẻ có 30 mg/dL trở lên; không trẻ nào có nhân vàng)⁵⁴

Triệu chứng của bệnh não bilirubin cấp tính đã giải quyết ở 95% trẻ vào thời điểm xuất viện⁶
Khoảng 5% trẻ có bệnh não bilirubin cấp tính phát triển nhân vàng¹²
Lịch sử, nhân vàng có 30% tỷ lệ tử vong và 70% tỷ lệ tàn tật lâu dài⁵⁵
Một nghiên cứu trên khoảng 150 trẻ đã trải qua thay máu vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960 (thường cho mức bilirubin 20 mg/dL trở lên) cho thấy 10,8% đã tử vong và 13% bị bại não sau theo dõi⁶ ⁵³
Nguy cơ tổng thể tử vong do tăng bilirubin máu trong tất cả trẻ sơ sinh gần đủ tháng và đủ tháng gần đây được ước tính là 0,09%, gần như tất cả ở các nước đang phát triển³²

XI. SÀNG LỌC VÀ PHÒNG NGỪA

1. Sàng lọc

a. Quần thể có nguy cơ

Tất cả trẻ sơ sinh có nguy cơ vàng da trong thời kỳ sơ sinh
Các yếu tố liên quan đến nguy cơ cao hơn của vàng da trong thời kỳ sơ sinh bao gồm:³⁵
- Trẻ có nhóm máu A, B, hoặc AB sinh ra từ mẹ có nhóm máu O
- Trẻ Rh dương tính sinh ra từ mẹ có tình trạng Rh âm tính
- Kết quả sàng lọc kháng thể của mẹ dương tính cho sự không tương hợp nhóm máu phụ
- Bú mẹ hoàn toàn
- Sinh non hoặc cân nặng khi sinh thấp
- Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
- Anh chị em có vàng da sơ sinh
- Dân tộc Đông Á
- Nhiễm trùng huyết
- Bệnh hồng cầu hình cầu
- U máu dưới da đầu
- Đa hồng cầu
- Suy giáp
- Rối loạn liên hợp bilirubin
- Rối loạn dẫn đến tăng tuần hoàn gan-ruột bilirubin
- tăng Galactose máu

b. Xét nghiệm sàng lọc

Sàng lọc toàn dân với đo bilirubin qua da hoặc bilirubin huyết thanh toàn phần được khuyến cáo cho tất cả trẻ sơ sinh¹ ⁴
- Hiệp hội Nhi khoa Canada khuyến cáo sàng lọc trẻ giữa 24 và 72 giờ tuổi hoặc trước khi xuất viện⁴
- Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo sàng lọc giữa 24 và 48 giờ tuổi hoặc trước khi xuất viện¹
- Có thể thực hiện tại thời điểm sàng lọc chuyển hóa trước khi xuất viện từ nhà hộ sinh³⁵
- So với kiểm tra bằng mắt thường, sàng lọc vàng da qua đo bilirubin qua da có thể xác định nhiều trẻ sơ sinh hơn cần chiếu đèn trước khi xuất viện và giảm tái nhập viện cho tăng bilirubin máu⁵⁶
Trẻ được xuất viện trong 48 giờ đầu đời cần theo dõi giữa ngày 3 và 4 của cuộc đời⁶
- Trẻ được xuất viện sớm có nguy cơ chẩn đoán muộn tăng bilirubin máu nặng
- Trẻ mất theo dõi trong một tuần hoặc lâu hơn có thể phát triển nhân vàng
- Ngay cả trẻ không có yếu tố nguy cơ tăng bilirubin máu mà bị mất theo dõi có thể trở lại bệnh viện với nhân vàng
Ở ngày 4 đến 7 của cuộc đời, kiểm tra lại cân nặng và mức bilirubin để xác định xem tăng bilirubin máu khởi phát muộn (do giảm cân sau sinh quá mức) đã phát triển hay không⁴
- Bằng chứng chỉ ra nhiều trẻ sơ sinh không được thăm khám trong vòng một tuần sau khi xuất viện từ bệnh viện; lên lịch theo dõi, thay vì dựa vào cha mẹ để đặt lịch hẹn, có thể tạo điều kiện cho các lần thăm khám³²

2. Phòng ngừa

Cho ăn đầy đủ là phương tiện quan trọng để ngăn ngừa tăng bilirubin máu¹
- Hỗ trợ bú mẹ
  - Bổ sung thường xuyên không được khuyến cáo⁴
  - Trẻ bú mẹ có giảm cân đáng kể, dấu hiệu mất nước sớm, hoặc vàng da tăng có thể là ứng cử viên cho bổ sung trên cơ sở cá nhân hóa
  - Khuyến khích bú mẹ trong giờ đầu tiên sau khi sinh tiếp theo là cho ăn thường xuyên theo nhu cầu (nghĩa là, ít nhất 8 lần trong 24 giờ)¹
  - Một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng nhỏ trên 50 trẻ phát hiện ra rằng bổ sung sữa mẹ với prebiotic làm giảm nguy cơ tăng bilirubin máu; tuy nhiên, kết quả không được hỗ trợ bởi một phân tích tổng hợp sau đó⁵⁷
Phòng ngừa tăng bilirubin máu do bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch¹
- Sử dụng máu tương thích Rh cho bệnh nhân ở tuổi sinh đẻ cần truyền máu
- Chăm sóc tiền sản thích hợp
  - Nhóm máu ABO và xét nghiệm type Rh(D) của mẹ với sàng lọc kháng thể đồng chủng miễn dịch ở lần thăm khám tiền sản đầu tiên
  - Sàng lọc kháng thể ở 28 tuần cho tất cả bệnh nhân Rh âm tính
  - Theo dõi hiệu giá kháng thể có ý nghĩa lâm sàng mỗi 2 đến 4 tuần đến khi sinh⁵⁸
- Dự phòng đồng miễn dịch yếu tố Rh với immunoglobulin Rho(D) ở mẹ Rh âm tính

BẢNG CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ: VÀNG DA SƠ SINH

STT	Thuật ngữ tiếng Anh	Phiên âm	Tiếng Pháp	Tiếng Việt
1	Neonatal jaundice	/ˌniːəʊˈneɪtl ˈdʒɔːndɪs/	Ictère néonatal	Vàng da sơ sinh
2	Hyperbilirubinemia	/ˌhaɪpəˌbɪlɪˌruːbɪˈniːmiə/	Hyperbilirubinémie	Tăng bilirubin máu
3	Bilirubin	/ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine	Bilirubin
4	Kernicterus	/kɜːˈnɪktərəs/	Ictère nucléaire	Nhân vàng (bệnh não bilirubin mạn tính)
5	Bilirubin encephalopathy	/ˈbɪlɪruːbɪn ɛnˌsɛfəˈlɒpəθi/	Encéphalopathie bilirubinique	Bệnh não bilirubin
6	Unconjugated bilirubin	/ʌnˈkɒndʒʊɡeɪtɪd ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine non conjuguée	Bilirubin không liên hợp (gián tiếp)
7	Conjugated bilirubin	/ˈkɒndʒʊɡeɪtɪd ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine conjuguée	Bilirubin liên hợp (trực tiếp)
8	Physiologic jaundice	/ˌfɪziəˈlɒdʒɪk ˈdʒɔːndɪs/	Ictère physiologique	Vàng da sinh lý
9	Pathologic jaundice	/pəˈθɒlədʒɪk ˈdʒɔːndɪs/	Ictère pathologique	Vàng da bệnh lý
10	Breast milk jaundice	/brɛst mɪlk ˈdʒɔːndɪs/	Ictère au lait maternel	Vàng da sữa mẹ
11	Breastfeeding jaundice	/ˈbrɛstfiːdɪŋ ˈdʒɔːndɪs/	Ictère d’allaitement	Vàng da do bú mẹ
12	Hemolytic disease of newborn	/hiːməˈlɪtɪk dɪˈziːz əv ˈnjuːbɔːn/	Maladie hémolytique du nouveau-né	Bệnh tan máu của trẻ sơ sinh
13	Isoimmuine hemolytic disease	/ˌaɪsəʊɪˈmjuːn hiːməˈlɪtɪk dɪˈziːz/	Maladie hémolytique iso-immune	Bệnh tan máu đồng chủng miễn dịch
14	RBC	/ɑːr biː siː/	GR (globules rouges)	Hồng cầu
15	CBC	/siː biː siː/	NFS (numération formule sanguine)	Công thức máu
16	Direct antiglobulin test	/dəˈrɛkt ˌæntiˈɡlɒbjʊlɪn tɛst/	Test de Coombs direct	Xét nghiệm kháng globulin trực tiếp (Coombs)
17	Exchange transfusion	/ɪksˈtʃeɪndʒ trænsˈfjuːʒən/	Exsanguino-transfusion	Thay máu
18	Phototherapy	/ˌfəʊtəʊˈθɛrəpi/	Photothérapie	Chiếu đèn
19	Intensive phototherapy	/ɪnˈtɛnsɪv ˌfəʊtəʊˈθɛrəpi/	Photothérapie intensive	Chiếu đèn tích cực
20	Conventional phototherapy	/kənˈvɛnʃənl ˌfəʊtəʊˈθɛrəpi/	Photothérapie conventionnelle	Chiếu đèn thông thường
21	Transcutaneous bilirubin	/trænsˈkjuːteɪniəs ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine transcutanée	Bilirubin qua da
22	Total serum bilirubin	/ˈtəʊtl ˈsɪərəm ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine sérique totale	Bilirubin huyết thanh toàn phần
23	Nomogram	/ˈnɒməɡræm/	Nomogramme	Biểu đồ dự đoán
24	Hemolysis	/hɪˈmɒlɪsɪs/	Hémolyse	Tan máu
25	Glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency	/ˈɡluːkəʊs sɪks ˈfɒsfeɪt diːˌhaɪdrəˈdʒɪneɪz dɪˈfɪʃənsi/	Déficit en glucose-6-phosphate déshydrogénase	Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase
26	Bệnh hồng cầu hình cầu	/ˌsfɪərəʊsaɪˈtəʊsɪs/	Sphérocytose	Bệnh hồng cầu hình cầu (bệnh hồng cầu hình cầu)
27	Thalassemia	/ˌθæləˈsiːmiə/	Thalassémie	Thalassemia
28	Rh incompatibility	/ɑːr eɪtʃ ɪnkəmˌpætəˈbɪləti/	Incompatibilité Rhésus	Sự không tương hợp Rh
29	ABO incompatibility	/eɪ biː əʊ ɪnkəmˌpætəˈbɪləti/	Incompatibilité ABO	Sự không tương hợp ABO
30	Cephalohematoma	/ˌsɛfələʊˌhiːməˈtəʊmə/	Céphalhématome	U máu dưới da đầu
31	Polycythemia	/ˌpɒliːsaɪˈθiːmiə/	Polycythémie	Đa hồng cầu
32	Sepsis	/ˈsɛpsɪs/	Septicémie	Nhiễm trùng huyết
33	Urinary tract infection	/ˈjʊərɪnəri trækt ɪnˈfɛkʃən/	Infection urinaire	Nhiễm trùng đường tiết niệu
34	Bacterial sepsis	/bækˈtɪəriəl ˈsɛpsɪs/	Septicémie bactérienne	Nhiễm trùng huyết do vi khuẩn
35	Crigler-Najjar syndrome	/ˈkriːɡlə ˈnædʒə ˈsɪndrəʊm/	Syndrome de Crigler-Najjar	Hội chứng Crigler-Najjar
36	Gilbert disease	/ʒɪlˈbeə dɪˈziːz/	Maladie de Gilbert	Bệnh Gilbert
37	tăng Galactose máu	/ɡəˌlæktəʊˈsiːmiə/	Galactosémie	tăng Galactose máu
38	Pyloric stenosis	/paɪˈlɒrɪk stɪˈnəʊsɪs/	Sténose du pylore	Hẹp môn vị
39	Hirschsprung disease	/ˈhɪəʃsprʌŋ dɪˈziːz/	Maladie de Hirschsprung	Bệnh Hirschsprung
40	Cystic fibrosis	/ˈsɪstɪk faɪˈbrəʊsɪs/	Mucoviscidose	Xơ nang
41	Biliary atresia	/ˈbɪliəri əˈtriːʒə/	Atrésie des voies biliaires	Teo đường mật
42	Cholestasis	/kəʊlɪˈsteɪsɪs/	Cholestase	Ứ mật
43	Progressive familial intrahepatic cholestasis	/prəˈɡresɪv fəˈmɪliəl ˌɪntrəhɪˈpætɪk kəʊlɪˈsteɪsɪs/	Cholestase intrahépatique familiale progressive	Ứ mật trong gan tiến triển có tính gia đình
44	Choledochal cyst	/kəʊˈlɛdəkəl sɪst/	Kyste du cholédoque	U nang ống mật
45	Alpha-1-antitrypsin deficiency	/ˈælfə wʌn ˌæntiˈtrɪpsɪn dɪˈfɪʃənsi/	Déficit en alpha-1-antitrypsine	Thiếu alpha-1-antitrypsin
46	Intrauterine infection	/ˌɪntrəˈjuːtəraɪn ɪnˈfɛkʃən/	Infection intra-utérine	Nhiễm trùng trong tử cung
47	TORCH infection	/tɔːtʃ ɪnˈfɛkʃən/	Infection TORCH	Nhiễm trùng TORCH
48	Hepatocellular disease	/ˌhɛpətəʊˈsɛljʊlə dɪˈziːz/	Maladie hépatocellulaire	Bệnh tế bào gan
49	Idiopathic neonatal cholestasis	/ˌɪdiəˈpæθɪk ˌniːəʊˈneɪtl kəʊlɪˈsteɪsɪs/	Cholestase néonatale idiopathique	Ứ mật sơ sinh vô căn
50	Alagille syndrome	/ˈæləʒiːl ˈsɪndrəʊm/	Syndrome d’Alagille	Hội chứng Alagille
51	Perinatal asphyxia	/ˌpɛrɪˈneɪtl əˈsfɪksiə/	Asphyxie périnatale	Ngạt chu sinh
52	Hepatic ischemia	/hɪˈpætɪk ɪˈskiːmiə/	Ischémie hépatique	Thiếu máu cục bộ gan
53	Reticulocyte count	/rɪˈtɪkjʊləsaɪt kaʊnt/	Numération des réticulocytes	Số lượng hồng cầu lưới
54	Pyruvate kinase deficiency	/ˈpaɪruːveɪt ˈkaɪneɪz dɪˈfɪʃənsi/	Déficit en pyruvate kinase	Thiếu pyruvate kinase
55	Conjunctival icterus	/kənˈdʒʌŋktɪvəl ˈɪktərəs/	Ictère conjonctival	Vàng kết mạc
56	Scleral icterus	/ˈsklɪərəl ˈɪktərəs/	Ictère scléral	Vàng củng mạc (thuật ngữ không chính xác)
57	Cephalocaudal progression	/ˌsɛfələʊˈkɔːdl prəˈɡrɛʃən/	Progression céphalo-caudale	Tiến triển từ đầu đến chân
58	Serum albumin	/ˈsɪərəm ˈælbjʊmɪn/	Albumine sérique	Albumin huyết thanh
59	Bilirubin to albumin ratio	/ˈbɪlɪruːbɪn tuː ˈælbjʊmɪn ˈreɪʃiəʊ/	Rapport bilirubine/albumine	Tỷ lệ bilirubin trên albumin
60	Fractionated bilirubin	/ˈfrækʃəneɪtɪd ˈbɪlɪruːbɪn/	Bilirubine fractionnée	Bilirubin phân đoạn
61	Disseminated intravascular coagulation	/dɪˈsɛmɪneɪtɪd ˌɪntrəˈvæskjʊlə kəʊˌæɡjʊˈleɪʃən/	Coagulation intravasculaire disséminée	Đông máu nội mạch lan tỏa
62	Peripheral smear	/pəˈrɪfərəl smɪə/	Frottis sanguin périphérique	Phết máu ngoại vi
63	Nucleated RBCs	/ˈnjuːklieɪtɪd ɑːr biː siːz/	Érythroblastes	Hồng cầu non
64	Spherocytes	/ˈsfɪərəʊsaɪts/	Sphérocytes	Spherocytes (hồng cầu hình cầu)
65	Bite cells	/baɪt sɛlz/	Cellules mordues	Tế bào bị cắn
66	Blister cells	/ˈblɪstə sɛlz/	Cellules à bulles	Tế bào bóng
67	Anemia	/əˈniːmiə/	Anémie	Thiếu máu
68	Late-onset anemia	/leɪt ˈɒnsɛt əˈniːmiə/	Anémie tardive	Thiếu máu khởi phát muộn
69	Hypocalcemia	/ˌhaɪpəʊkælˈsiːmiə/	Hypocalcémie	Hạ canxi máu
70	Hyperkalemia	/ˌhaɪpəkəˈliːmiə/	Hyperkaliémie	Tăng kali máu
71	Hypernatremia	/ˌhaɪpənəˈtriːmiə/	Hypernatrémie	Tăng natri máu
72	Hypoglycemia	/ˌhaɪpəʊɡlaɪˈsiːmiə/	Hypoglycémie	Hạ glucose máu
73	Acidosis	/ˌæsɪˈdəʊsɪs/	Acidose	Nhiễm toan
74	Thrombocytopenia	/ˌθrɒmbəʊsaɪtəˈpiːniə/	Thrombocytopénie	Giảm tiểu cầu
75	Granulocytopenia	/ˌɡrænjʊləʊsaɪtəˈpiːniə/	Granulocytopénie	Giảm bạch cầu hạt
76	Hypothermia	/ˌhaɪpəʊˈθɜːmiə/	Hypothermie	Hạ thân nhiệt
77	Arrhythmia	/əˈrɪðmiə/	Arythmie	Loạn nhịp tim
78	Cardiac arrest	/ˈkɑːdiæk əˈrɛst/	Arrêt cardiaque	Ngưng tim
79	Thrombosis	/θrɒmˈbəʊsɪs/	Thrombose	Huyết khối
80	Embolism	/ˈɛmbəlɪzəm/	Embolie	Thuyên tắc
81	Apnea	/ˈæpniə/	Apnée	Ngưng thở
82	Fluid overload	/ˈfluːɪd ˈəʊvələʊd/	Surcharge hydrique	Quá tải dịch
83	Fluid depletion	/ˈfluːɪd dɪˈpliːʃən/	Déplétion hydrique	Cạn kiệt dịch
84	Necrotizing enterocolitis	/ˈnɛkrətaɪzɪŋ ˌɛntərəʊkəˈlaɪtɪs/	Entérocolite nécrosante	Viêm ruột hoại tử
85	Acute bilirubin encephalopathy	/əˈkjuːt ˈbɪlɪruːbɪn ɛnˌsɛfəˈlɒpəθi/	Encéphalopathie bilirubinique aiguë	Bệnh não bilirubin cấp tính
86	Chronic bilirubin encephalopathy	/ˈkrɒnɪk ˈbɪlɪruːbɪn ɛnˌsɛfəˈlɒpəθi/	Encéphalopathie bilirubinique chronique	Bệnh não bilirubin mạn tính
87	Hyperoxia	/ˌhaɪpəˈrɒksiə/	Hyperoxie	Tăng oxy
88	Oxidative stress	/ˈɒksɪdeɪtɪv strɛs/	Stress oxydatif	Stress oxy hóa
89	Bronze baby syndrome	/brɒnz ˈbeɪbi ˈsɪndrəʊm/	Syndrome du bébé bronzé	Hội chứng trẻ đồng
90	Delayed cord clamping	/dɪˈleɪd kɔːd ˈklæmpɪŋ/	Clampage tardif du cordon	Kẹp dây rốn chậm
91	Maternofetal transfusion	/məˈtɜːnəʊˈfiːtl trænsˈfjuːʒən/	Transfusion materno-fœtale	Truyền máu thai-mẹ
92	Twin-twin transfusion	/twɪn twɪn trænsˈfjuːʒən/	Syndrome transfuseur-transfusé	Truyền máu song sinh-song sinh
93	Hydrops fetalis	/ˈhaɪdrəps fiːˈteɪlɪs/	Anasarque fœto-placentaire	Phù thai
94	Term infant	/tɜːm ˈɪnfənt/	Nouveau-né à terme	Trẻ đủ tháng
95	Preterm infant	/ˈpriːtɜːm ˈɪnfənt/	Prématuré	Trẻ sinh non
96	Post-term infant	/pəʊst tɜːm ˈɪnfənt/	Nouveau-né post-terme	Trẻ sơ sinh sau đủ tháng
97	Low birthweight	/ləʊ ˈbɜːθweɪt/	Faible poids de naissance	Cân nặng khi sinh thấp
98	Very-low-birthweight	/ˈvɛri ləʊ ˈbɜːθweɪt/	Très faible poids de naissance	Cân nặng khi sinh rất thấp
99	Extremely-low-birthweight	/ɪkˈstriːmli ləʊ ˈbɜːθweɪt/	Extrêmement faible poids de naissance	Cân nặng khi sinh cực thấp
100	Gestational age	/dʒɛˈsteɪʃənl eɪdʒ/	Âge gestationnel	Tuổi thai
101	Apt test	/æpt tɛst/	Test d’Apt	Xét nghiệm Apt
102	Enterohepatic circulation	/ˌɛntərəʊhɪˈpætɪk ˌsɜːkjʊˈleɪʃən/	Circulation entérohépatique	Tuần hoàn gan-ruột
103	β-glucuronidase	/ˌbiːtə ɡlʊˈkjʊərənɪdeɪz/	β-glucuronidase	β-glucuronidase
104	Glucuronosyltransferase	/ɡlʊˌkjʊərənəʊˌsɪlˈtrænsfəreɪz/	Glucuronosyltransférase	Glucuronosyltransferase
105	Ursodeoxycholic acid	/ˌɜːsəʊdiːɒksiˈkɒlɪk ˈæsɪd/	Acide ursodésoxycholique	Axit ursodeoxycholic
106	IV immunoglobulin	/aɪ viː ˌɪmjʊnəʊˈɡlɒbjʊlɪn/	Immunoglobulines intraveineuses	Immunoglobulin tĩnh mạch
107	Osmotic fragility test	/ɒzˈmɒtɪk frəˈdʒɪləti tɛst/	Test de fragilité osmotique	Xét nghiệm độ mỏng manh thẩm thấu
108	Hemoglobin electrophoresis	/ˌhiːməˌɡləʊbɪn ɪˌlɛktrəʊfəˈriːsɪs/	Électrophorèse de l’hémoglobine	Điện di hemoglobin
109	Rho(D) immunoglobulin	/rəʊ diː ˌɪmjʊnəʊˈɡlɒbjʊlɪn/	Immunoglobulines anti-D	Immunoglobulin Rho(D)
110	Neonatal ICU	/ˌniːəʊˈneɪtl aɪ siː juː/	Unité de soins intensifs néonatals	ICU sơ sinh
111	Early-onset jaundice	/ˈɜːli ˈɒnsɛt ˈdʒɔːndɪs/	Ictère précoce	Vàng da khởi phát sớm
112	Prolonged jaundice	/prəˈlɒŋd ˈdʒɔːndɪs/	Ictère prolongé	Vàng da kéo dài
113	Cholestatic jaundice	/kəʊlɪˈstætɪk ˈdʒɔːndɪs/	Ictère cholestatique	Vàng da ứ mật
114	Severe neonatal hyperbilirubinemia	/sɪˈvɪə ˌniːəʊˈneɪtl ˌhaɪpəˌbɪlɪˌruːbɪˈniːmiə/	Hyperbilirubinémie néonatale sévère	Tăng bilirubin máu sơ sinh nặng
115	Delayed meconium passage	/dɪˈleɪd mɪˈkəʊniəm ˈpæsɪdʒ/	Retard d’émission du méconium	Chậm đi cầu phân su
116	Meconium	/mɪˈkəʊniəm/	Méconium	Phân su
117	Pallor	/ˈpælə/	Pâleur	Nhợt nhạt
118	Retrocollis	/ˌrɛtrəʊˈkɒlɪs/	Rétrocolis	Ngửa cổ
119	Opisthotonos	/ˌɒpɪsˈθɒtənɒs/	Opisthotonos	Ngửa thân
120	Light-emitting diode	/laɪt ɪˈmɪtɪŋ ˈdaɪəʊd/	Diode électroluminescente	Đèn LED
121	Irradiance	/ɪˈreɪdiəns/	Irradiance	Cường độ bức xạ
122	Home phototherapy	/həʊm ˌfəʊtəʊˈθɛrəpi/	Photothérapie à domicile	Chiếu đèn tại nhà
123	Push-pull method	/pʊʃ pʊl ˈmɛθəd/	Méthode de pression-aspiration	Phương pháp đẩy-kéo
124	Hepatobiliary excretion imaging	/ˌhɛpətəʊˈbɪliəri ɪkˈskriːʃən ˈɪmɪdʒɪŋ/	Imagerie de l’excrétion hépatobiliaire	Hình ảnh bài tiết gan-mật
125	Liver ultrasonography	/ˈlɪvər ʌltrəsəˈnɒɡrəfi/	Échographie hépatique	Siêu âm gan
126	Prothrombin time	/prəʊˈθrɒmbɪn taɪm/	Temps de prothrombine	Thời gian prothrombin
127	Partial thromboplastin time	/ˈpɑːʃəl θrɒmˈbəʊplæstɪn taɪm/	Temps de céphaline activée	Thời gian thromboplastin từng phần
128	Four-way stopcock	/fɔː weɪ ˈstɒpkɒk/	Robinet à quatre voies	Khóa 4 chiều
129	Intensive care unit	/ɪnˈtɛnsɪv keə ˈjuːnɪt/	Unité de soins intensifs	Đơn vị chăm sóc tích cực
130	Scalp hematoma	/skælp ˌhiːməˈtəʊmə/	Hématome du cuir chevelu	U máu da đầu
131	Swallowed maternal blood	/ˈswɒləʊd məˈtɜːnl blʌd/	Sang maternel ingéré	Nuốt máu của mẹ
132	End-tidal carbon monoxide	/ɛnd ˈtaɪdl ˈkɑːbən məˈnɒksaɪd/	Monoxyde de carbone en fin d’expiration	Carbon monoxide cuối thì thở ra

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Kemper AR et al: Clinical practice guideline revision: management of hyperbilirubinemia in the newborn infant 35 or more weeks of gestation. Pediatrics. 150(3):e2022058859, 2022
Porter M: Hyperbilirubinemia in the term newborn. Am Fam Physician. 65(4):599-607, 2002
Ives NK: Management of neonatal jaundice. Paediatr Child Health (Oxford). 25(6):276-81, 2015
Canadian Paediatric Society: Guidelines for detection, management and prevention of hyperbilirubinemia in term and late preterm newborn infants (35 or more weeks’ gestation)–Summary. Reaffirmed February 28, 2018. Paediatr Child Health. 12(5):401-7, 2007
Moerschel SK: A practical approach to neonatal jaundice. Am Fam Physician. 77(9):1255-62, 2008
Downs E et al: Neonatal jaundice and disorders of bilirubin metabolism. In: Orkin SH et al, eds: Nathan and Oski’s Hematology and Oncology of Infancy and Childhood. 8th ed. Saunders; 2015:101-27.e12
Watchko JF: Neonatal indirect hyperbilirubinemia and kernicterus. In: Gleason C et al, eds: Avery’s Diseases of the Newborn. 10th ed. Saunders; 2018:1198-218.e5
Kaplan M et al: Natural history of early neonatal bilirubinemia: a global perspective. J Perinatol. 41(4):873-8, 2021
American Academy of Pediatrics Subcommittee on Hyperbilirubinemia: Management of hyperbilirubinemia in the newborn infant 35 or more weeks of gestation. Pediatrics. 114(1):297-316, 2004
Kaplan M et al: Neonatal jaundice and liver diseases. In: Martin RJ et al, eds: Fanaroff and Martin’s Neonatal-Perinatal Medicine. 11th ed. Elsevier; 2020:1788-852
Bhutani VK et al: Predischarge screening for severe neonatal hyperbilirubinemia identifies infants who need phototherapy. J Pediatr. 162(3):477-82.e1, 2013
Muchowski KE: Evaluation and treatment of neonatal hyperbilirubinemia. Am Fam Physician. 89(11):873-8, 2014
Woodgate P et al: Neonatal jaundice. BMJ Clin Evid. 2011:0319, 2011
Watchko JF et al: Jaundice in low birthweight infants: pathobiology and outcome. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 88(6):F455-8, 2003
Lane E et al: Neonatal cholestasis. Pediatr Clin North Am. 64(3):621-39, 2017
National Institute for Health and Care Excellence: Jaundice in Newborn Babies Under 28 Days. NICE guideline CG98. NICE website. Published May 19, 2010. Updated October 31, 2023. Accessed October 24, 2024. https://www.nice.org.uk/guidance/cg98
Tripathi RC et al: ‘Conjunctival icterus,’ not ‘scleral icterus’. JAMA. 242(23):2558, 1979
Kuiper JJ: Conjunctival icterus. Ann Intern Med. 134(4):345-6, 2001
Rana N et al: Delayed cord clamping was not associated with an increased risk of hyperbilirubinaemia on the day of birth or jaundice in the first 4 weeks. Acta Paediatr. ePub, 2019
Yang S et al: Association of a delayed cord-clamping protocol with hyperbilirubinemia in term neonates. Obstet Gynecol. 133(4):754-61, 2019
Fawaz R et al: Guideline for the evaluation of cholestatic jaundice in infants: joint recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition and the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 64(1):154-68, 2017
Mitra S et al: Neonatal jaundice: aetiology, diagnosis and treatment. Br J Hosp Med (Lond). 78(12):699-704, 2017
Qattea I et al: Neonatal hyperbilirubinemia and bilirubin neurotoxicity in hospitalized neonates: analysis of the US Database. Pediatr Res. 91(7):1662-8, 2022
Anemia, Nonspherocytic Hemolytic, Due to G6PD Deficiency. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Created October 23, 2013. Edited February 14, 2018. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/300908
tăng Galactose máu I; GALAC1. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated July 19, 2011. Edited March 11, 2022. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/230400
tăng Galactose máu III; GALAC3. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated December 29, 2005. Edited March 10, 2022. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/230350
tăng Galactose máu IV; GALAC4. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Created May 12, 2020. Edited August 28, 2020. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/618881
Alpha-1-Antitrypsin Deficiency; A1ATD. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated April 18, 2013. Edited March 22, 2022. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/613490
Cystic Fibrosis; CF. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated April 1, 2020. Edited June 24, 2022. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/219700
Gilbert Syndrome. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated March 9, 2009. Edited April 14, 2022. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/143500
Crigler-Najjar Syndrome, Type II. Online Mendelian Inheritance in Man. OMIM website. Johns Hopkins University. Updated July 7, 2006. Edited July 9, 2016. Accessed October 23, 2022. https://www.omim.org/entry/606785
Hammerman C et al: Hyperbilirubinemia in the term infant: re-evaluating what we think we know. Clin Perinatol. 48(3):533-54, 2021
University of California, San Francisco, Benioff Children’s Hospital San Francisco: Neonatal jaundice. In: Intensive Care Nursery House Staff Manual. 8th ed. UCSF Benioff Children’s Hospital San Francisco website. Updated 2004. Accessed October 24, 2024. https://www.ucsfbenioffchildrens.org/-/media/project/ucsf/ucsf-bch/pdf/manuals/41_jaundice.pdf?rev=d53a4d87503e4d37a1ac30eeb63d97f2
Feldman AG et al: Neonatal cholestasis. Neoreviews. 14(2):e63-73, 2013
Maisels MJ et al: Hyperbilirubinemia in the newborn infant > or =35 weeks’ gestation: an update with clarifications. Pediatrics. 124(4):1193-8, 2009
ScyMed: Bilirubin, Total (Unit Conversion). MediCalc website. Accessed October 23, 2022. http://www.scymed.com/en/smnxpc/pcxdk123_c.htm
Lai NM et al: Fluid supplementation for neonatal unconjugated hyperbilirubinaemia. Cochrane Database Syst Rev. 8:CD011891, 2017
Hansen TWR et al: Sixty years of phototherapy for neonatal jaundice–from serendipitous observation to standardized treatment and rescue for millions. J Perinatol. ePub, 2019
Khajehei M et al: Clinical outcomes and cost-effectiveness of large-scale midwifery-led, paediatrician-overseen home phototherapy and neonatal jaundice surveillance: a retrospective cohort study. J Paediatr Child Health. 58(7):1159-67, 2022
Lieberman L et al: International guidelines regarding the role of IVIG in the management of Rh- and ABO-mediated haemolytic disease of the newborn. Br J Haematol. 198(1):183-95, 2022
Kuitunen I et al: Ursodeoxycholic acid as adjuvant treatment to phototherapy for neonatal hyperbilirubinemia: a systematic review and meta-analysis. World J Pediatr. 18(9):589-97, 2022
Lazarus G et al: Role of ursodeoxycholic acid in neonatal indirect hyperbilirubinemia: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Ital J Pediatr. 48(1):179, 2022
Bhutani VK et al: Phototherapy to prevent severe neonatal hyperbilirubinemia in the newborn infant 35 or more weeks of gestation: technical report. Pediatrics. 154(3), 2024
Thukral A et al: Periodic change of body position under phototherapy in term and preterm neonates with hyperbilirubinaemia. Cochrane Database Syst Rev. 3:CD011997, 2022
Van Rostenberghe H et al: Use of reflective materials during phototherapy for newborn infants with unconjugated hyperbilirubinaemia. Cochrane Database Syst Rev. 7:CD012011, 2020
Shoris I et al: “Light” on phototherapy—complications and strategies for shortening its duration, a review of the literature. Children (Basel). 10(10):1699, 2023 https://doi.org/10.3390/children10101699
Lamola AA: A Pharmacologic view of phototherapy. Clin Perinatol. 43(2):259-76, 2016
Par EJ et al: Neonatal hyperbilirubinemia: evaluation and treatment. Am Fam Physician. 107(5):525-34, 2023
Ebbesen F et al: Update on phototherapy in jaundiced neonates. Curr Pediatr Rev. 13(3):176-80, 2017
Horn D et al: Sunlight for the prevention and treatment of hyperbilirubinemia in term and late preterm neonates. Cochrane Database Syst Rev. 7:CD013277, 2021
Saloojee H: Innovative approaches to neonatal jaundice diagnosis and management in low-resourced settings. S Afr Fam Pract (2004). 66(1):e1-e5, 2024
Geaghan SM: Diagnostic laboratory technologies for the fetus and neonate with isoimmunization. Semin Perinatol. 35(3):148-54, 2011
Ose T et al: Follow-up study of exchange transfusion for hyperbilirubinemia in infants in Japan. Pediatrics. 40(2):196-201, 1967
Newman TB et al: Outcomes among newborns with total serum bilirubin levels of 25 mg per deciliter or more. N Engl J Med. 354(18):1889-900, 2006
Ip S et al: An evidence-based review of important issues concerning neonatal hyperbilirubinemia. Pediatrics. 114(1):e130-53, 2004
Okwundu CI et al: Transcutaneous bilirubinometry for detecting jaundice in term or late preterm neonates. Cochrane Database Syst Rev. 5(5):CD011060, 2024
Armanian AM et al: Prebiotics for the prevention of hyperbilirubinaemia in neonates. Cochrane Database Syst Rev. 8:CD012731, 2019
Minuk L et al: Approach to red blood cell antibody testing during pregnancy: answers to commonly asked questions. Can Fam Physician. 66(7):491-8, 2020

Tổng quan lâm sàng: Vàng da ở trẻ sơ sinh

TỔNG QUAN LÂM SÀNG VÀNG DA Ở TRẺ SƠ SINH

I. HÀNH ĐỘNG KHẨN CẤP

II. ĐIỂM CHÍNH

III. CÁC ĐIỂM CẦN CHÚ Ý

THUẬT NGỮ

I. LÀM RÕ TRÊN LÂM SÀNG

II. PHÂN LOẠI

1. Vàng da sinh lý

2. Tuổi thai là yếu tố dự đoán quan trọng của vàng da, chủ yếu do sự trưởng thành của các enzyme gan¹⁰

3. Vàng da bệnh lý (không sinh lý)

III. CHẨN ĐOÁN

1. Biểu hiện lâm sàng

a. Tiền sử

b. Khám thực thể

IV. NGUYÊN NHÂN VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ

1. Nguyên nhân

a. Quá trình sinh lý

b. Quá trình bệnh lý

2. Yếu tố nguy cơ và/hoặc liên quan

a. Tuổi

b. Giới tính

c. Di truyền

d. Dân tộc/chủng tộc

e. Các yếu tố nguy cơ/liên quan khác

V. THĂM KHÁM CHẨN ĐOÁN

1. Công cụ chẩn đoán chính

2. Xét nghiệm

a. Bilirubin huyết thanh toàn phần

b. Bilirubin liên hợp (trực tiếp)

c. Nhóm máu và tình trạng Rh

d. Xét nghiệm kháng globulin trực tiếp (Coombs)

e. Hematocrit hoặc công thức máu

f. Phết máu ngoại vi

g. Số lượng hồng cầu lưới (reticulocyte)

h. Mức albumin⁹

i. Sàng lọc thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase

3. Hình ảnh

a. Siêu âm gan và túi mật

b. Hình ảnh bài tiết gan-mật (ví dụ, chụp X-quang túi mật qua đường miệng, chụp hạt nhân)

VI. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

1. Phổ biến nhất

a. Phân biệt nguyên nhân vàng da sơ sinh

b. Bệnh tan máu của trẻ sơ sinh (Liên quan: Bệnh Tan máu của Trẻ sơ sinh)⁶

c. Bệnh hồng cầu hình cầu (Bệnh tăng hồng cầu hình elip do di truyền)⁶

d. Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase (Liên quan: Thiếu Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase)⁶

e. Thalassemia⁶

f. Nhiễm trùng huyết/nhiễm khuẩn huyết (Liên quan: Nhiễm trùng huyết ở Trẻ sơ sinh)

g. Nhiễm trùng đường tiết niệu (Liên quan: Nhiễm trùng Đường tiết niệu ở Trẻ em)

h. Biệt lập

i. Đa hồng cầu⁶

j. Bệnh Gilbert (Liên quan: Bệnh Gilbert)⁶

k. Hội chứng Crigler-Najjar

l. Rối loạn tuần hoàn gan-ruột gây ra tăng bilirubin máu gián tiếp

VII. ĐIỀU TRỊ

1. Mục tiêu

2. Tiếp cận

a. Tiêu chí nhập viện

b. Tiêu chí nhập ICU

c. Khuyến nghị cho việc giới thiệu đến chuyên gia

3. Lựa chọn điều trị

a. Chiếu đèn³⁸

4. Chăm sóc không dùng thuốc và hỗ trợ

a. Duy trì tình trạng hydrat hóa và cân bằng vào/ra

b. Dịch truyền tĩnh mạch

c. Chiếu đèn

d. Phơi nắng tự nhiên

5. Thủ thuật

a. Thay máu

VIII. BỆNH ĐỒNG MẮC

IX. THEO DÕI

X. BIẾN CHỨNG VÀ TIÊN LƯỢNG

1. Biến chứng

a. Bệnh não bilirubin cấp tính⁹

b. Nhân vàng (bệnh não bilirubin mạn tính)

c. Tử vong

d. Biến chứng chiếu đèn³

2. Tiên lượng

XI. SÀNG LỌC VÀ PHÒNG NGỪA

1. Sàng lọc