You dont have javascript enabled! Please enable it! Sách dịch. Các nguyên lý Y học Hô hấp 8e. Chương 16. Bệnh lý trung thất - Y HỌC LÂM SÀNG
Trang chủSÁCH DỊCH TIẾNG VIỆTCÁC NGUYÊN LÝ Y HỌC HÔ HẤP 8E

Sách dịch. Các nguyên lý Y học Hô hấp 8e. Chương 16. Bệnh lý trung thất

Phác đồ chẩn đoán và điều trị u trung thất
Ho ra máu do ung thư
Sốc tắc nghẽn: Tổng quan lâm sàng

Sách dịch: CÁC NGUYÊN LÝ Y HỌC HÔ HẤP, ẤN BẢN THỨ 8
Dịch và chú giải: Ts.Bs. Lê Nhật Huy, Ths.Bs. Lê Đình Sáng


CHƯƠNG 16. BỆNH LÝ TRUNG THẤT
Mediastinal disease
Steven E. Weinberger MD, MACP, FRCP, Barbara A. Cockrill MD and Jess Mandel MD, MACP, FRCP
Principles of Pulmonary Medicine, 16, 207-214


MỤC LỤC CHƯƠNG

Đặc điểm Giải phẫu
Các khối u Trung thất
Nguyên nhân
Đặc điểm Lâm sàng
Tiếp cận Chẩn đoán
Điều trị
Tràn khí Trung thất
Nguyên nhân và Cơ chế Bệnh sinh
Sinh lý bệnh
Đặc điểm Lâm sàng
Tiếp cận Chẩn đoán
Điều trị

Trung thất là khoang trong lồng ngực nằm giữa hai lá phổi. Trong trung thất có rất nhiều cấu trúc, từ tim và các mạch máu lớn (động mạch chủ, tĩnh mạch chủ trên và dưới) đến các hạch bạch huyết và dây thần kinh. Bác sĩ chuyên khoa phổi đối mặt với bệnh lý trung thất theo hai cách chính: (1) một chẩn đoán hình ảnh (X-quang ngực hoặc chụp cắt lớp vi tính [CT]) cho thấy bất thường ở trung thất hoặc (2) bệnh nhân có các triệu chứng tương tự như các triệu chứng bắt nguồn từ bệnh lý phổi nguyên phát. Chương này mô tả một số đặc điểm giải phẫu của trung thất và thảo luận về hai vấn đề lâm sàng phổ biến nhất của nó: các khối u trung thất và tràn khí trung thất.

ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU

Giới hạn trên của trung thất là các cấu trúc xương của lỗ vào lồng ngực (cụ thể là xương ức, các xương sườn thứ nhất và đốt sống ngực thứ nhất) và giới hạn dưới là cơ hoành. Ở hai bên, lá thành trung thất của màng phổi ở mỗi bên đóng vai trò như một màng ngăn cách mặt trong của phổi (với lá tạng màng phổi) khỏi các cấu trúc chứa bên trong trung thất.

Trung thất thường được chia thành ba ngăn giải phẫu: trước, giữa và sau (Bảng 16.1). Sự phân chia này đặc biệt hữu ích để mô tả các khối u trung thất vì các nguyên nhân cụ thể có xu hướng xuất hiện ở một ngăn nhất định. Các cấu trúc bình thường nằm trong hoặc đi qua mỗi ngăn có thể là nguồn gốc của một khối u trung thất. Do đó, kiến thức về các cấu trúc chứa trong mỗi ngăn trong ba ngăn này là rất quan trọng đối với bác sĩ lâm sàng trong việc đánh giá một bệnh nhân có khối u trung thất.

Ranh giới của ba ngăn trung thất có thể được nhìn thấy dễ dàng hơn trên phim X-quang ngực nghiêng so với phim thẳng sau-trước (Hình 16.1). Có nhiều mô tả khác nhau về các giới hạn xác định mỗi ngăn. Theo sơ đồ được sử dụng ở đây, trung thất trước kéo dài từ xương ức đến bờ trước của màng ngoài tim. Vùng này bao gồm tuyến ức, các hạch bạch huyết và mô liên kết lỏng lẻo. Ranh giới của trung thất giữa là màng ngoài tim trước và sau. Vùng này bao gồm tim, màng ngoài tim, các mạch máu lớn, khí quản, các hạch bạch huyết và các dây thần kinh hoành. Phần trên của dây thần kinh phế vị cũng đi qua trung thất giữa. Trung thất sau kéo dài từ màng ngoài tim sau đến thành ngực sau. Ngăn này thường bao gồm cột sống, các cấu trúc thần kinh (bao gồm chuỗi hạch giao cảm và phần dưới của dây thần kinh phế vị), thực quản và động mạch chủ xuống. Một số hạch bạch huyết và mô liên kết lỏng lẻo cũng có thể được tìm thấy ở trung thất sau.

Một sơ đồ phân loại khác dựa trên vị trí trong trung thất được nhìn thấy trên hình ảnh CT cắt ngang. Ba ngăn được xác định trong sơ đồ này là ngăn trước mạch máu, ngăn tạng và ngăn cạnh cột sống, tương ứng gần đúng với các ngăn trước, giữa và sau. Sự khác biệt chính là thực quản được bao gồm trong ngăn tạng, vốn kéo dài về phía sau nhiều hơn so với ngăn trung thất giữa tương ứng. Trong phần thảo luận dưới đây, chúng ta sẽ sử dụng sơ đồ phân loại trung thất trước, giữa và sau.

CÁC KHỐI U TRUNG THẤT

Nguyên nhân

Do có sự ưu tiên cho một số loại khối u nhất định xuất hiện ở các ngăn trung thất cụ thể, cách dễ nhất là xem xét riêng các khối u xảy ra ở mỗi vùng trong ba vùng giải phẫu. Tuy nhiên, có một sự chồng chéo đáng kể; tức là, nhiều loại khối u trung thất không chỉ giới hạn ở một ngăn mà chúng thường xuất hiện nhất. Tóm tắt các loại khối u trung thất, được sắp xếp theo ngăn giải phẫu, được cung cấp trong Bảng 16.1.

Các khối u Trung thất Trước

Các loại khối u trung thất trước chính là u tuyến ức, u tế bào mầm, u lympho, tuyến giáp lớn và các khối u khác.

U tuyến ức, hay khối u của biểu mô tuyến ức, là loại tân sinh phổ biến nhất có nguồn gốc từ ngăn trước. Chúng có thể lành tính hoặc ác tính về mặt hành vi, phụ thuộc nhiều hơn vào việc chúng có xâm lấn tại chỗ hay không hơn là vào bất kỳ đặc điểm hình thái cụ thể nào. U tuyến ức được chẩn đoán phổ biến nhất ở những bệnh nhân trong độ tuổi từ 40 đến 60 và có tỷ lệ mắc bệnh tương tự ở nam và nữ.

Những khối u này đáng chú ý vì có liên quan đến một loạt các hội chứng cận ung thư hệ thống. Hội chứng được biết đến nhiều nhất và phổ biến nhất trong số này là bệnh nhược cơ, được tìm thấy ở 10% đến 50% bệnh nhân có khối u tuyến ức. Bệnh nhược cơ có đặc điểm lâm sàng là tình trạng mỏi và yếu cơ nhanh bất thường và về mặt sinh lý bệnh là do sự giảm các thụ thể acetylcholine chức năng tại các điểm nối thần kinh-cơ do tự kháng thể chống lại thụ thể acetylcholine gây ra. Các hội chứng hệ thống khác liên quan đến u tuyến ức bao gồm bất sản hồng cầu đơn thuần, giảm gammaglobulin máu và bệnh tự miễn đa cơ quan liên quan đến u tuyến ức, tương tự như bệnh mảnh ghép chống chủ và có đặc điểm là phát ban da, viêm ruột và viêm gan. Bệnh nhược cơ và các hội chứng cận ung thư khác thường xảy ra ở bệnh nhân có u tuyến ức.

U tế bào mầm được cho là có nguồn gốc từ các tế bào mầm nguyên thủy đã di chuyển bất thường trong giai đoạn phát triển sớm. Một số loại u tế bào mầm đã được mô tả. Loại phổ biến nhất là u quái (teratoma), một khối u bao gồm các dẫn xuất từ ngoại bì, trung bì và nội bì. Các loại mô được thấy rõ ràng là xa lạ với khu vực mà khối u phát sinh và có thể bao gồm các thành phần như da, tóc, sụn và xương. Giống như u tuyến ức, những khối u này có thể lành tính hoặc ác tính, với khoảng 80% được mô tả là lành tính. Các khối u tế bào mầm trung thất khác ít phổ biến hơn nhưng chắc chắn ác tính hơn bao gồm u tinh bào (seminoma) và ung thư biểu mô đệm (choriocarcinoma).

U lympho có thể liên quan đến trung thất, hoặc như một phần của một quá trình lan tỏa, trong đó trung thất chỉ là một vị trí của bệnh, hoặc là các khối u trung thất nguyên phát mà không có các khu vực liên quan khác rõ ràng trên lâm sàng. U lympho Hodgkin, đặc biệt là phân nhóm xơ hóa nốt, được mô tả rõ là biểu hiện chỉ dưới dạng một khối u trung thất, mặc dù u lympho không Hodgkin cũng có thể có biểu hiện tương tự. U lympho liên quan đến trung thất phổ biến nhất ở ngăn trung thất trước hoặc giữa. U lympho và ung thư biểu mô thường ảnh hưởng đến các ngăn trung thất trước hoặc giữa. Bệnh ác tính ở trung thất có thể là đơn độc hoặc là một phần của sự liên quan lan rộng hơn.

Tuyến giáp có thể là nguồn gốc của một khối u trung thất do sự mở rộng của mô tuyến giáp từ vị trí bình thường ở cổ vào trung thất. Bởi vì những khối u này thường không có chức năng, bệnh nhân không có bằng chứng lâm sàng hoặc xét nghiệm về cường giáp. Hiếm khi những khối u có nguồn gốc từ tuyến giáp này được chứng minh là ác tính.

Các khối u khác, bao gồm cả ung thư biểu mô, có thể tạo ra một khối u trung thất. Trong nhiều trường hợp, sự liên quan đến trung thất là thứ phát sau một khối u nguyên phát được tìm thấy ở nơi khác, đặc biệt là ở phổi. Trong một số trường hợp hiếm hoi, không có khối u nào khác rõ ràng, và bệnh nhân được cho là có ung thư biểu mô nguyên phát bắt nguồn từ trung thất. Sự liên quan của ung thư biểu mô đến trung thất không chỉ giới hạn ở trung thất trước mà còn phổ biến ở ngăn trung thất giữa.

Một loạt các khối u ít phổ biến hơn có thể xảy ra ở trung thất trước, bao gồm các khối u tuyến cận giáp và các khối u có nguồn gốc từ mô mỡ hoặc mô liên kết. Do sự hiếm gặp của những khối u này, chúng không được thảo luận trong cuốn sách này.

Các khối u Trung thất Giữa

Ung thư biểu mô và u lympho có thể được tìm thấy ở trung thất giữa, như đã đề cập trong phần thảo luận về các khối u trung thất trước. Ngoài ra, trung thất giữa thường là vị trí của các u nang lành tính có nguồn gốc từ các cấu trúc được tìm thấy trong vùng này. Ví dụ, các kén màng ngoài tim và kén phế quản chứa đầy dịch có nguồn gốc từ sự hình thành phôi thai của màng ngoài tim và cây khí-phế quản, tương ứng. Tuy nhiên, những u nang này thường khép kín và thường không thông trực tiếp với màng ngoài tim hoặc đường thở.

Sự phì đại không ác tính của các hạch bạch huyết ở trung thất giữa, thường ở các vùng rốn phổi, thường được tìm thấy trong các bệnh u hạt như sarcoidosis, histoplasmosis và lao.

Các khối u Trung thất Sau

Trung thất sau là vị trí đặc trưng của các khối u có nguồn gốc thần kinh. Những khối u này có thể phát sinh từ nhiều yếu tố thần kinh khác nhau được tìm thấy trong các dây thần kinh ngoại biên, chuỗi hạch giao cảm, hoặc mô cận hạch. Ví dụ bao gồm u bao Schwann (phát sinh từ vỏ Schwann), u hạch thần kinh và u nguyên bào thần kinh (tương ứng là các tổn thương lành tính và ác tính phát sinh từ hệ thần kinh giao cảm), và u tủy thượng thận (pheochromocytoma). Thoát vị hoành, dù là bẩm sinh hay mắc phải, thường ở phía sau, với cơ quan nội tạng thoát vị trong ổ bụng xuất hiện như một khối u trung thất sau.

Đặc điểm Lâm sàng

Gần một nửa số bệnh nhân có khối u trung thất không có triệu chứng, và khối u được phát hiện lần đầu tiên trên chẩn đoán hình ảnh ngực được thực hiện tình cờ. Ở những bệnh nhân có triệu chứng, phổ biến nhất là đau ngực, ho và khó thở. Đôi khi, có bằng chứng về sự chèn ép thực quản hoặc tĩnh mạch chủ trên, dẫn đến khó nuốt (nuốt khó) hoặc phù mặt và chi trên do suy giảm tuần hoàn tĩnh mạch (hội chứng tĩnh mạch chủ trên). Các khối u tuyến ức có thể biểu hiện bằng một trong các hội chứng cận ung thư liên quan đã được mô tả trước đó như yếu cơ (do bệnh nhược cơ) hoặc thiếu máu (do bất sản hồng cầu đơn thuần). Một loạt các triệu chứng toàn thân có thể liên quan đến sự hiện diện của u lympho hoặc các bệnh ác tính khác hoặc do sự sản xuất hormone bởi các khối u trung thất có hoạt tính nội tiết.

Tiếp cận Chẩn đoán

Trong hầu hết các trường hợp, một khối u trung thất ban đầu được xác định bằng phim X-quang ngực thẳng và nghiêng hoặc chụp CT ngực. Ngoài việc cho thấy khối u, các phương pháp này còn cho phép xác định vị trí của nó trong trung thất (Hình 16.2). Khi khối u được phát hiện lần đầu tiên trên phim X-quang ngực, chụp CT ngực sau đó được thực hiện để mô tả đặc điểm rõ hơn (Hình 16.3). Chụp CT có cản quang đặc biệt hữu ích để xác định hình dạng cắt ngang của tổn thương, mật độ của nó và mối quan hệ của nó với các cấu trúc khác trong trung thất (Hình 16.4).

Một số xét nghiệm chẩn đoán khác có thể hữu ích trong các tình huống lâm sàng cụ thể. Với chụp cộng hưởng từ (MRI), các mạch máu có thể được phân biệt với các cấu trúc trung thất khác mà không cần sử dụng thuốc cản quang. Giống như chụp CT, MRI có thể hiển thị hình ảnh ở các mặt phẳng đứng dọc (coronal) và đứng ngang (sagittal), cũng như các góc nhìn cắt ngang (axial). Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) với 18F-fluorodeoxyglucose cung cấp thông tin về chuyển hóa mô, thường tăng trong các quá trình tân sinh hoặc nhiễm trùng đang hoạt động, và do đó có thể thu hẹp chẩn đoán phân biệt của tổn thương giải phẫu. Chụp cắt lớp vi tính (CT) thường là phương pháp có giá trị nhất trong việc đánh giá các khối u trung thất.

Chẩn đoán xác định một khối u trung thất thường đòi hỏi phải kiểm tra mô bằng các kỹ thuật mô bệnh học. Nếu không thể lấy mô qua phương pháp xuyên da hoặc siêu âm nội soi phế quản, mô thường được lấy bằng nội soi trung thất, trong đó một ống soi cứng được đưa vào trung thất qua một vết rạch ở hõm ức, hoặc bằng cách thăm dò trung thất qua một đường mổ ở phía trước và cạnh xương ức (mở trung thất cạnh ức, còn được gọi là thủ thuật Chamberlain). Kỹ thuật phẫu thuật lồng ngực có hỗ trợ video cũng có thể được sử dụng để lấy mô từ trung thất. Trong một số trường hợp, bệnh nhân trải qua một thủ thuật phức tạp hơn cho phép sinh thiết và cắt bỏ khối u cùng một lúc.

Các kỹ thuật lấy mẫu mô bệnh học của khối u trung thất:

  1. Chọc hút hoặc sinh thiết bằng kim xuyên qua da
  2. Chọc hút dưới hướng dẫn của siêu âm nội soi phế quản
  3. Nội soi trung thất
  4. Mở trung thất cạnh ức
  5. Phẫu thuật lồng ngực có hỗ trợ video

Điều trị

Việc điều trị các khối u trung thất khác nhau phụ thuộc phần lớn vào bản chất của tổn thương. Trong nhiều trường hợp, phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn khối u là thủ thuật được ưu tiên nếu khả thi về mặt kỹ thuật. Bởi vì các tổn thương lành tính có thể phát triển chậm và chèn ép các cấu trúc quan trọng của trung thất, việc cắt bỏ ngay cả các khối u độ ác tính thấp cũng thường được chỉ định. Ngoài ra, có thể có các biến chứng xuất huyết hoặc nhiễm trùng của một tổn thương lành tính và cuối cùng thậm chí là chuyển dạng ác tính của một khối u ban đầu lành tính; những yếu tố này cũng ủng hộ việc cắt bỏ, nếu có thể, sau khi chẩn đoán ban đầu.

Việc điều trị các khối u ác tính phụ thuộc vào loại khối u và sự có hay không có sự xâm lấn của các cấu trúc trung thất khác. Bởi vì việc phẫu thuật cắt bỏ các tổn thương ác tính thường không thể thực hiện được, hóa trị và xạ trị thường là các hình thức điều trị chính.


Hình 16.1 Phim X-quang ngực nghiêng cho thấy giới hạn của ba ngăn trung thất. a, trước; m, giữa; p, sau.

Bảng 16.1 Các ngăn Trung thất: Giải phẫu và Bệnh học

Ngăn Giới hạn Các cấu trúc bình thường Các khối u
Trước Trước: xương ức

Sau: màng ngoài tim, động mạch chủ lên, các thân mạch cánh tay đầu

Hạch bạch huyết

Mô liên kết

Tuyến ức (di tích ở người lớn)

U tuyến ức

Tân sinh tế bào mầm

U lympho

Bướu giáp lớn (bướu giáp trong lồng ngực)

Các khối u khác

Giữa Trước: màng ngoài tim trước, động mạch chủ lên, các thân mạch cánh tay đầu

Sau: màng ngoài tim sau

Màng ngoài tim

Tim

Mạch máu: động mạch chủ lên, tĩnh mạch chủ, các động mạch phổi chính

Khí quản

Hạch bạch huyết

Thần kinh: hoành, phế vị trên

Ung thư biểu mô

U lympho

Kén màng ngoài tim

Kén phế quản

Phì đại hạch bạch huyết lành tính (bệnh u hạt)

Sau Trước: màng ngoài tim sau

Sau: thành ngực sau

Mạch máu: động mạch chủ xuống

Thực quản

Cột sống

Thần kinh: chuỗi hạch giao cảm, phế vị dưới

Hạch bạch huyết

Mô liên kết

U có nguồn gốc thần kinh

Thoát vị hoành

Hình 16.2 Phim X-quang ngực của bệnh nhân có khối u trung thất lớn ở tư thế thẳng (A) và nghiêng (B). Khối u, được xác định qua phẫu thuật là một khối u tế bào mầm (seminoma), xâm lấn vào ngăn trung thất trước và giữa. Trên phim (A), khối u nằm trên bờ trái tim, bao gồm cả chỗ phồng lên ở vùng rốn phổi trái (mũi tên). Trên phim (B), khối u chiếm khoang sau xương ức phía trên tim, nơi bình thường phải chứa khí thay vì mô mềm (mũi tên).

Hình 16.3 Phim chụp cắt lớp vi tính ngực của một bệnh nhân có kén phế quản biểu hiện dưới dạng một khối u ở trung thất giữa và sau (mũi tên). (Tư liệu của Bác sĩ Paul Stark.)

Hình 16.4 Phim chụp cắt lớp vi tính ngực có cản quang cho thấy một khối u trung thất trước do một u tuyến ức dạng nang (mũi tên). (Tư liệu của Bác sĩ Paul Stark.)


TRÀN KHÍ TRUNG THẤT

Bình thường, không có không khí tự do trong trung thất. Khi không khí đi vào trung thất vì bất kỳ lý do nào, tình trạng này được gọi là tràn khí trung thất.

Nguyên nhân và Cơ chế Bệnh sinh

Ba nguồn chính của không khí đi vào trung thất là (1) qua da và thành ngực, như thường xảy ra trong bối cảnh chấn thương xuyên thấu; (2) từ một vết rách hoặc khiếm khuyết ở thực quản hoặc khí quản, cho phép không khí đi vào trung thất trực tiếp; và (3) từ sự mất tính toàn vẹn cục bộ của các phế nang. Trong trường hợp cuối cùng, sự gia tăng áp suất trong phế nang có thể gây ra sự xâm nhập của không khí vào các mô kẽ của thành phế nang. Không khí kẽ này sau đó có thể bóc tách dọc theo thành của các mạch máu đi qua mô kẽ. Sau khi không khí di chuyển ngược về phía trung tâm, nó cuối cùng có thể đi vào trung thất tại vị trí xuất phát của các mạch máu trong trung thất. Khi tràn khí trung thất xảy ra do cơ chế cuối cùng này, nó được gọi là hiệu ứng Macklin.

Các nguồn không khí đi vào trong tràn khí trung thất:

  1. Từ bên ngoài (chấn thương xuyên thấu)
  2. Rách khí quản hoặc thực quản
  3. Vỡ phế nang và không khí di chuyển ngược về trung tâm

Sự bóc tách ngược dòng của không khí ngoài phế nang có lẽ là nguyên nhân phổ biến nhất của tràn khí trung thất. Trong một số trường hợp, lý do cho sự gia tăng áp suất trong phế nang là rõ ràng—ví dụ, ho dữ dội, nôn mửa hoặc gắng sức. Ở những bệnh nhân được thông khí cơ học, áp lực dương do máy thở tạo ra có thể dẫn đến vỡ phế nang và tràn khí trung thất, đặc biệt nếu nhịp thở tự nhiên của bệnh nhân không đồng bộ với máy thở. Tràn khí trung thất có thể phát triển ở những người bị hen suyễn, có lẽ là do sự phát triển của áp suất trong phế nang cao trong một đơn vị phổi phía sau một phế quản bị tắc nghẽn một phần, qua đó không khí có thể đi vào dễ dàng hơn là đi ra. Trong các trường hợp khác, nguyên nhân tức thời của tràn khí trung thất không rõ ràng, và bệnh nhân thực sự bị “tràn khí trung thất tự phát”.

Sinh lý bệnh

Với sự tích tụ không khí trong trung thất, sự gia tăng áp lực có thể được dự kiến sẽ gây ra sự giảm lượng máu tĩnh mạch trở về các tĩnh mạch lớn, dẫn đến suy giảm chức năng tim mạch. Tuy nhiên, khi áp lực tích tụ trong trung thất, không khí thường bóc tách xa hơn dọc theo các mặt phẳng mạc vào cổ, cho phép giải phóng áp lực và ngăn ngừa các biến chứng tim mạch thảm khốc. Ngoài ra, sự gia tăng áp lực trung thất đôi khi dẫn đến vỡ lá thành trung thất của màng phổi và thoát khí vào khoang màng phổi, dẫn đến sự phát triển của tràn khí màng phổi (xem Chương 15).

Sau khi không khí đi vào các mô mềm của cổ, bệnh nhân được cho là bị tràn khí dưới da. Với sự tiếp tục xâm nhập của không khí từ trung thất vào cổ, không khí bóc tách xa hơn trên các mô mềm của thành ngực và thành bụng, tạo ra tràn khí dưới da rộng hơn. Không khí trung thất thường dẫn đến tràn khí dưới da.

Do có đường thoát cho không khí trung thất và cơ hội để giải nén, các biến chứng tim mạch lớn là khá hiếm. Sự phát triển của tràn khí dưới da, mặc dù khó coi và thường không thoải mái, thường không liên quan đến các di chứng lâm sàng lớn.

Đặc điểm Lâm sàng

Khi khởi phát, bệnh nhân bị tràn khí trung thất thường bị đau ngực sau xương ức tương đối đột ngột. Họ có thể bị khó thở và (rất hiếm khi) suy giảm chức năng tim mạch và hạ huyết áp. Trong một số trường hợp, tràn khí trung thất không gây ra triệu chứng, và vấn đề được phát hiện trên X-quang ngực (ví dụ, trên một phim chụp trong cơn hen cấp).

Khám thực thể có thể phát hiện một tiếng lạo xạo hoặc lách cách đồng bộ với nhịp tim khi nghe tim (dấu hiệu Hamman). Nếu bệnh nhân bị tràn khí dưới da liên quan đến tràn khí trung thất, có thể nghe và sờ thấy tiếng lốp bốp và lạo xạo (tiếng lép bép) trên vùng da và mô dưới da bị ảnh hưởng.

Tiếp cận Chẩn đoán

X-quang ngực và CT ngực là những phương pháp quan trọng nhất để xác định tràn khí trung thất. Khí có thể được nhìn thấy trong các mô trung thất và thường đi kèm với khí trong và lan dọc theo các mô mềm của cổ và/hoặc thành ngực (tràn khí dưới da) (Hình 16.5).

Hình 16.5 Phim chụp cắt lớp vi tính ngực cho thấy không khí trong trung thất (tràn khí trung thất) và không khí trong các mô dưới da của thành ngực trước (tràn khí dưới da).

Điều trị

Nói chung, không cần điều trị cho tràn khí trung thất, ngay cả khi đi kèm với tràn khí dưới da. Không khí thường được tái hấp thu tự nhiên theo thời gian. Khi tràn khí trung thất là hậu quả của vỡ khí-phế quản hoặc thực quản, có thể cần phẫu thuật để sửa chữa vết rách cơ bản. Vỡ thực quản có thể dẫn đến viêm trung thất do vi khuẩn tiến triển nhanh và gây tử vong, và can thiệp phẫu thuật khẩn cấp phải được xem xét nếu nghi ngờ thủng thực quản. Trong trường hợp hiếm hoi khi áp lực tích tụ trong trung thất, có thể cần một vết rạch hoặc đặt một ống thông hoặc ống dẫn lưu ngực vào trung thất để cho phép không khí thoát ra khỏi trung thất và giải phóng áp lực dương.


TÀI LIỆU THAM KHẢO ĐỀ XUẤT


  1. Bicakcioglu, P., Demirag, F., Yazicioglu, A., Aydogdu, K., Kaya, S., & Karaoglanoglu, N. (2014). Intrathoracic neurogenic tumors. Thoracic and Cardiovascular Surgeon, 62, 147–152.
  2. Bourgouin, P. P., & Madan, R. (2021). Imaging of the middle and visceral mediastinum. Radiologic Clinics of North America, 59, 193–204.
  3. Busch, J., Seidel, C., & Zengerling, F. (2016). Male extragonadal germ cell tumors of the adult. Oncology Research and Treatment, 39, 140–144.
  4. Caceres, M., Ali, S. Z., Braud, R., Weiman, D., & Garrett, H. E., Jr. (2008). Spontaneous pneumomediastinum: A comparative study and review of the literature. Annals of Thoracic Surgery, 86, 962–966.
  5. Carter, B. W., Benveniste, M. F., Madan, R., Godoy, M. C., de Groot, P. M., Truong, M. T., et al. (2017). ITMIG classification of mediastinal compartments and multidisciplinary approach to mediastinal masses. Radiographics, 37, 413–436.
  6. Carter, B. W., Marom, E. M., & Detterbeck, F. C. (2014). Approaching the patient with an anterior mediastinal mass: A guide for clinicians. Journal of Thoracic Oncology, 9(9 Suppl. 2), S102–S109.
  7. den Bakker, M. A., Marx, A., Mukai, K., & Ströbel, P. (2015). Mesenchymal tumours of the mediastinum – part I. Virchows Archiv, 467, 487–500.
  8. den Bakker, M. A., Marx, A., Mukai, K., & Ströbel, P. (2015). Mesenchymal tumours of the mediastinum – part II. Virchows Archiv, 467, 501–517.
  9. Detterbeck, F. C. (2010). Evaluation and treatment of stage I and II thymoma. Journal of Thoracic Oncology, 5(10 Suppl. 4), S318–S322.
  10. Johnson, P. W. (2015). IV. Masses in the mediastinum: Primary mediastinal lymphoma and intermediate types. Hematological Oncology, 33(Suppl. 1), 29–32.
  11. Kouritas, V. K., Papagiannopoulos, K., Lazaridis, G., Baka, S., Mpoukovinas, I., Karavasilis, V., et al. (2015). Pneumomediastinum. Journal of Thoracic Disease, 7(Suppl. 1), S44–S49.
  12. Lee, H. N., Yun, S. J., Kim, J. I., & Ryu, C. W. (2020). Diagnostic outcome and safety of CT-guided core needle biopsy for mediastinal masses: A systematic review and meta-analysis. European Radiology, 30, 588–599.
  13. Marshall, M. B., DeMarchi, L., Emerson, D. A., & Holzner, M. L. (2015). Video-assisted thoracoscopic surgery for complex mediastinal mass resections. Annals of Cardiothoracic Surgery, 4, 509–518.
  14. Melfi, F. M., Fanucchi, O., & Mussi, A. (2016). Minimally invasive mediastinal surgery. Annals of Cardiothoracic Surgery, 5, 10–17.
  15. Murayama, S., & Gibo, S. (2014). Spontaneous pneumomediastinum and Macklin effect: Overview and appearance on computed tomography. World Journal of Radiology, 6, 850–854.
  16. Pavlus, J. D., Carter, B. W., Tolley, M. D., Keung, E. S., Khorashadi, L., & Lichtenberger, J. P., III. (2016). Imaging of thoracic neurogenic tumors. American Journal of Roentgenology, 207, 552–561.
  17. Piña-Oviedo, S., & Moran, C. A. (2016). Primary mediastinal classical Hodgkin lymphoma. Advances in Anatomic Pathology, 23, 285–309.
  18. Roden, A. C., Fang, W., Shen, Y., Carter, B. W., White, D. B., Jenkins, S. M., et al. (2020). Distribution of mediastinal lesions across multi-institutional, international radiology databases. Journal of Thoracic Oncology, 15, 568–579.
  19. Scorsetti, M., Leo, F., Trama, A., D’Angelillo, R., Serpico, D., Macerelli, M., et al. (2016). Thymoma and thymic carcinomas. Critical Reviews in Oncology/Hematology, 99, 332–350.
  20. Shahrzad, M., Le, T. S., Silva, M., Bankier, A. A., & Eisenberg, R. L. (2014). Anterior mediastinal masses. American Journal of Roentgenology, 203, W128–W138.
  21. Song, I. H., Lee, S. Y., Lee, S. J., & Choi, W. S. (2017). Diagnosis and treatment of spontaneous pneumomediastinum: Experience at a single institution for 10 years. General Thoracic and Cardiovascular Surgery, 65, 280–284.
  22. Takahashi, K., & Al-Janabi, N. J. (2010). Computed tomography and magnetic resonance imaging of mediastinal tumors. Journal of Magnetic Resonance Imaging, 32, 1325–1339.

Bảng Chú Giải Thuật Ngữ Y Học Anh-Việt


Chương 16. Bệnh Lý Trung Thất

STT Thuật ngữ tiếng Anh Cách phát âm Nghĩa Tiếng Việt
1 Mediastinum /ˌmiːdiæsˈtaɪnəm/ Trung thất
2 Thoracic cavity /θɔːˈræsɪk ˈkævɪti/ Khoang ngực
3 Aorta /eɪˈɔːrtə/ Động mạch chủ
4 Superior vena cava /suːˈpɪəriər ˈviːnə ˈkeɪvə/ Tĩnh mạch chủ trên
5 Inferior vena cava /ɪnˈfɪəriər ˈviːnə ˈkeɪvə/ Tĩnh mạch chủ dưới
6 Lymph nodes /lɪmf noʊdz/ Hạch bạch huyết
7 Computed tomography (CT) /kəmˈpjuːtɪd təˈmɑːɡrəfi/ Chụp cắt lớp vi tính
8 Chest radiograph /tʃest ˈreɪdioʊɡræf/ X-quang ngực
9 Pneumomediastinum /ˌnuːmoʊˌmiːdiæsˈtaɪnəm/ Tràn khí trung thất
10 Anatomic compartments /ˌænəˈtɑːmɪk kəmˈpɑːrtmənts/ Các khoang giải phẫu
11 Anterior mediastinum /ænˈtɪəriər ˌmiːdiæsˈtaɪnəm/ Trung thất trước
12 Middle mediastinum /ˈmɪdl ˌmiːdiæsˈtaɪnəm/ Trung thất giữa
13 Posterior mediastinum /pɑːˈstɪəriər ˌmiːdiæsˈtaɪnəm/ Trung thất sau
14 Manubrium /məˈnuːbriəm/ Cán xương ức
15 First ribs /fɜːrst rɪbz/ Xương sườn thứ nhất
16 First thoracic vertebra /fɜːrst θɔːˈræsɪk ˈvɜːrtɪbrə/ Đốt sống ngực thứ nhất
17 Diaphragm /ˈdaɪəfræm/ Cơ hoành
18 Mediastinal pleura /ˌmiːdiæsˈtaɪnəl ˈplʊrə/ Màng phổi trung thất
19 Visceral pleura /ˈvɪsərəl ˈplʊrə/ Màng phổi tạng
20 Sternum /ˈstɜːrnəm/ Xương ức
21 Pericardium /ˌperɪˈkɑːrdiəm/ Màng ngoài tim
22 Thymus /ˈθaɪməs/ Tuyến ức
23 Connective tissue /kəˈnektɪv ˈtɪʃuː/ Mô liên kết
24 Great vessels /ɡreɪt ˈvesəlz/ Các mạch máu lớn
25 Trachea /ˈtreɪkiə/ Khí quản
26 Phrenic nerves /ˈfrenɪk nɜːrvz/ Dây thần kinh hoành
27 Vagus nerve /ˈveɪɡəs nɜːrv/ Dây thần kinh phế vị
28 Vertebral column /ˈvɜːrtɪbrəl ˈkɑːləm/ Cột sống
29 Sympathetic trunk /ˌsɪmpəˈθetɪk trʌŋk/ Thân giao cảm
30 Esophagus /ɪˈsɑːfəɡəs/ Thực quản
31 Descending aorta /dɪˈsendɪŋ eɪˈɔːrtə/ Động mạch chủ xuống
32 Prevascular compartment /priːˈvæskjələr kəmˈpɑːrtmənt/ Khoang trước mạch máu
33 Visceral compartment /ˈvɪsərəl kəmˈpɑːrtmənt/ Khoang tạng
34 Paravertebral compartment /ˌpærəˈvɜːrtɪbrəl kəmˈpɑːrtmənt/ Khoang cạnh đốt sống
35 Mediastinal masses /ˌmiːdiæsˈtaɪnəl ˈmæsɪz/ Khối u trung thất
36 Etiology /ˌiːtiˈɑːlədʒi/ Nguyên nhân bệnh học
37 Thymoma /θaɪˈmoʊmə/ U tuyến ức
38 Germ cell neoplasm /dʒɜːrm sel ˈniːoʊplæzəm/ U tân sinh tế bào sinh dục
39 Lymphoma /lɪmˈfoʊmə/ U lympho
40 Thyroid enlargement /ˈθaɪrɔɪd ɪnˈlɑːrdʒmənt/ Phì đại tuyến giáp
41 Intrathoracic goiter /ˌɪntrəθɔːˈræsɪk ˈɡɔɪtər/ Bướu giáp trong lồng ngực
42 Carcinoma /ˌkɑːrsɪˈnoʊmə/ Ung thư biểu mô
43 Pericardial cyst /ˌperɪˈkɑːrdiəl sɪst/ Nang màng ngoài tim
44 Bronchogenic cyst /ˌbrɑːŋkoʊˈdʒenɪk sɪst/ Nang phế quản
45 Granulomatous disease /ˌɡrænjəˈloʊmətəs dɪˈziːz/ Bệnh hạt (bệnh có hạt u)
46 Neurogenic tumor /ˌnʊroʊˈdʒenɪk ˈtuːmər/ U thần kinh
47 Diaphragmatic hernia /ˌdaɪəfræɡˈmætɪk ˈhɜːrniə/ Thoát vị cơ hoành
48 Epithelium /ˌepɪˈθiːliəm/ Biểu mô
49 Benign /bɪˈnaɪn/ Lành tính
50 Malignant /məˈlɪɡnənt/ Ác tính
51 Local invasion /ˈloʊkəl ɪnˈveɪʒən/ Xâm lấn tại chỗ
52 Morphologic features /ˌmɔːrfəˈlɑːdʒɪk ˈfiːtʃərz/ Đặc điểm hình thái học
53 Paraneoplastic syndromes /ˌpærəˌniːoʊˈplæstɪk ˈsɪndroʊmz/ Hội chứng cận ung thư
54 Myasthenia gravis /ˌmaɪəsˈθiːniə ˈɡrævɪs/ Bệnh nhược cơ
55 Muscle fatigue /ˈmʌsəl fəˈtiːɡ/ Mệt mỏi cơ
56 Acetylcholine receptors /əˌsetəlˈkoʊliːn rɪˈseptərz/ Thụ thể acetylcholine
57 Neuromuscular junctions /ˌnʊroʊˈmʌskjələr ˈdʒʌŋkʃənz/ Khớp thần kinh cơ
58 Autoantibodies /ˌɔːtoʊˈæntɪˌbɑːdiz/ Kháng thể tự miễn
59 Pure red blood cell aplasia /pjʊr red blʌd sel əˈpleɪziə/ Thiếu máu do suy giảm hồng cầu nguyên phát
60 Hypogammaglobulinemia /ˌhaɪpoʊˌɡæməˌɡlɑːbjəlɪˈniːmiə/ Giảm gamma globulin máu
61 Multiorgan autoimmunity /ˌmʌltiˈɔːrɡən ˌɔːtoʊɪˈmjuːnəti/ Bệnh tự miễn đa cơ quan
62 Graft-versus-host disease /ɡræft ˈvɜːrsəs hoʊst dɪˈziːz/ Bệnh ghép chống người nhận
63 Skin rash /skɪn ræʃ/ Phát ban da
64 Enterocolitis /ˌentəroʊkoʊˈlaɪtɪs/ Viêm ruột kết
65 Hepatitis /ˌhepəˈtaɪtɪs/ Viêm gan
66 Disseminated process /dɪˈseməˌneɪtɪd ˈprɑːses/ Quá trình lan tỏa
67 Hodgkin lymphoma /ˈhɑːdʒkɪn lɪmˈfoʊmə/ U lympho Hodgkin
68 Nodular sclerosis /ˈnɑːdjələr skləˈroʊsɪs/ Thể xơ hóa nốt
69 Non-Hodgkin lymphoma /nɑːn ˈhɑːdʒkɪn lɪmˈfoʊmə/ U lympho không Hodgkin
70 Primitive germ cells /ˈprɪmətɪv dʒɜːrm selz/ Tế bào sinh dục nguyên thủy
71 Abnormal migration /æbˈnɔːrməl maɪˈɡreɪʃən/ Sự di chuyển bất thường
72 Developmental period /dɪˌveləpˈmentəl ˈpɪriəd/ Giai đoạn phát triển
73 Teratoma /ˌterəˈtoʊmə/ U quái
74 Ectodermal derivatives /ˌektoʊˈdɜːrməl dɪˈrɪvətɪvz/ Các mô phái sinh từ lớp ngoại bì
75 Mesodermal derivatives /ˌmezoʊˈdɜːrməl dɪˈrɪvətɪvz/ Các mô phái sinh từ lớp trung bì
76 Endodermal derivatives /ˌendoʊˈdɜːrməl dɪˈrɪvətɪvz/ Các mô phái sinh từ lớp nội bì
77 Cartilage /ˈkɑːrtəlɪdʒ/ Sụn
78 Seminoma /ˌseməˈnoʊmə/ U tinh bào
79 Choriocarcinoma /ˌkɔːrioʊˌkɑːrsəˈnoʊmə/ U nguyên bào nuôi
80 Functional /ˈfʌŋkʃənəl/ Có chức năng
81 Hyperthyroidism /ˌhaɪpərˈθaɪrɔɪˌdɪzəm/ Cường giáp
82 Primary neoplasm /ˈpraɪmeri ˈniːoʊplæzəm/ U tân sinh nguyên phát
83 Secondary involvement /ˈsekənˌderi ɪnˈvɑːlvmənt/ Sự liên quan thứ phát
84 Parathyroid tumors /ˌpærəˈθaɪrɔɪd ˈtuːmərz/ U tuyến cận giáp
85 Fatty tissue /ˈfæti ˈtɪʃuː/ Mô mỡ
86 Fluid-filled cysts /fluːɪd fɪld sɪsts/ Nang chứa dịch
87 Embryonic formation /ˌembriˈɑːnɪk fɔːrˈmeɪʃən/ Sự hình thành phôi thai
88 Tracheobronchial tree /ˌtreɪkioʊˈbrɑːŋkiəl triː/ Cây khí quản phế quản
89 Self-contained /self kənˈteɪnd/ Tự chứa
90 Communicate /kəˈmjuːnəˌkeɪt/ Giao thông
91 Airways /ˈerˌweɪz/ Đường thở
92 Hilar regions /ˈhaɪlər ˈriːdʒənz/ Vùng rốn phổi
93 Sarcoidosis /ˌsɑːrkɔɪˈdoʊsɪs/ Bệnh sarcoidosis
94 Histoplasmosis /ˌhɪstoʊplæzˈmoʊsɪs/ Nhiễm nấm histoplasma
95 Tuberculosis /təˌbɜːrkjəˈloʊsɪs/ Lao
96 Nerve elements /nɜːrv ˈeləmənts/ Thành phần thần kinh
97 Peripheral nerves /pəˈrɪfərəl nɜːrvz/ Dây thần kinh ngoại biên
98 Sympathetic nervous system /ˌsɪmpəˈθetɪk ˈnɜːrvəs ˈsɪstəm/ Hệ thần kinh giao cảm
99 Paraganglionic tissue /ˌpærəɡæŋˈɡlɪɑːnɪk ˈtɪʃuː/ Mô cận thần kinh hạch
100 Neurilemomas /ˌnʊrəˌlɪˈmoʊməz/ U bao myelin
101 Schwann sheath /ʃwɑːn ʃiːθ/ Vỏ bọc Schwann
102 Ganglioneuromas /ˌɡæŋɡlioʊnjʊˈroʊməz/ U hạch thần kinh
103 Neuroblastomas /ˌnʊroʊblæˈstoʊməz/ U nguyên bào thần kinh
104 Pheochromocytomas /ˌfiːoʊˌkroʊmoʊsaɪˈtoʊməz/ U tế bào ưa crome
105 Congenital hernia /kənˈdʒenətəl ˈhɜːrniə/ Thoát vị bẩm sinh
106 Acquired hernia /əˈkwaɪərd ˈhɜːrniə/ Thoát vị mắc phải
107 Intraabdominal organ /ˌɪntrəæbˈdɑːmənəl ˈɔːrɡən/ Cơ quan trong ổ bụng
108 Asymptomatic /ˌeɪˌsɪmptəˈmætɪk/ Không triệu chứng
109 Incidentally /ˌɪnsəˈdentəli/ Tình cờ
110 Chest pain /tʃest peɪn/ Đau ngực
111 Cough /kɔːf/ Ho
112 Dyspnea /dɪspˈniːə/ Khó thở
113 Esophageal compression /ɪˌsɑːfəˈdʒiːəl kəmˈpreʃən/ Chèn ép thực quản
114 Superior vena cava compression /suːˈpɪəriər ˈviːnə ˈkeɪvə kəmˈpreʃən/ Chèn ép tĩnh mạch chủ trên
115 Dysphagia /dɪsˈfeɪdʒə/ Nuốt khó
116 Facial edema /ˈfeɪʃəl ɪˈdiːmə/ Phù mặt
117 Upper extremity edema /ˈʌpər ɪkˈstreməti ɪˈdiːmə/ Phù chi trên
118 Venous return /ˈviːnəs rɪˈtɜːrn/ Tuần hoàn tĩnh mạch trở về
119 Superior vena cava syndrome /suːˈpɪəriər ˈviːnə ˈkeɪvə ˈsɪndroʊm/ Hội chứng tĩnh mạch chủ trên
120 Muscle weakness /ˈmʌsəl ˈwiːknəs/ Yếu cơ
121 Anemia /əˈniːmiə/ Thiếu máu
122 Hormone production /ˈhɔːrmoʊn prəˈdʌkʃən/ Sản xuất hormone
123 Hormonally active /hɔːrˈmoʊnəli ˈæktɪv/ Có hoạt tính hormone
124 Posteroanterior view /ˌpoʊstəroʊænˈtɪəriər vjuː/ Hình chiếu trước sau
125 Lateral view /ˈlætərəl vjuː/ Hình chiếu nghiêng
126 Contrast-enhanced CT /ˈkɑːntræst ɪnˈhænst siː tiː/ CT có cản quang
127 Cross-sectional appearance /krɔːs ˈsekʃənəl əˈpɪrəns/ Hình thái cắt ngang
128 Density /ˈdensəti/ Mật độ
129 Magnetic resonance imaging (MRI) /mæɡˈnetɪk ˈrezənəns ˈɪmɪdʒɪŋ/ Chụp cộng hưởng từ
130 Blood vessels /blʌd ˈvesəlz/ Mạch máu
131 Radiographic contrast /ˌreɪdioʊˈɡræfɪk ˈkɑːntræst/ Chất cản quang
132 Coronal planes /kəˈroʊnəl pleɪnz/ Mặt phẳng vành
133 Sagittal planes /ˈsædʒətəl pleɪnz/ Mặt phẳng dọc
134 Axial views /ˈæksiəl vjuːz/ Hình chiếu cắt ngang trục
135 18F-fluorodeoxyglucose PET /eɪˈtiːn ef ˌflʊroʊdiˌɑːksiˈɡluːkoʊs pet/ PET với 18F-fluorodeoxyglucose
136 Tissue metabolism /ˈtɪʃuː məˈtæbəˌlɪzəm/ Chuyển hóa mô
137 Neoplastic processes /ˌniːoʊˈplæstɪk ˈprɑːsesəz/ Các quá trình u tân sinh
138 Infectious processes /ɪnˈfekʃəs ˈprɑːsesəz/ Các quá trình nhiễm trùng
139 Differential diagnosis /ˌdɪfəˈrenʃəl ˌdaɪəɡˈnoʊsɪs/ Chẩn đoán phân biệt
140 Anatomic lesion /ˌænəˈtɑːmɪk ˈliːʒən/ Tổn thương giải phẫu
141 Histopathologic techniques /ˌhɪstoʊˌpæθəˈlɑːdʒɪk tekˈniːks/ Các kỹ thuật mô bệnh học
142 Percutaneous approach /ˌpɜːrkjuːˈteɪniəs əˈproʊtʃ/ Phương pháp xuyên da
143 Endobronchial ultrasound /ˌendoʊˈbrɑːŋkiəl ˈʌltrəˌsaʊnd/ Siêu âm nội soi phế quản
144 Mediastinoscopy /ˌmiːdiæstəˈnɑːskəpi/ Nội soi trung thất
145 Rigid scope /ˈrɪdʒəd skoʊp/ Ống nội soi cứng
146 Suprasternal notch /ˌsuːprəˈstɜːrnəl nɑːtʃ/ Khuyết ức trên
147 Parasternal mediastinotomy /ˌpærəˈstɜːrnəl ˌmiːdiæstəˈnɑːtəmi/ Phẫu thuật mở trung thất cạnh xương ức
148 Chamberlain procedure /ˈtʃeɪmbərlɪn prəˈsiːdʒər/ Thủ thuật Chamberlain
149 Video-assisted thoracic surgery /ˈvɪdioʊ əˈsɪstəd θɔːˈræsɪk ˈsɜːrdʒəri/ Phẫu thuật nội soi ngực hỗ trợ video
150 Extensive procedure /ɪkˈstensɪv prəˈsiːdʒər/ Thủ thuật rộng rãi